Jakie standardy musi spełniać pracownia RTG?

W pracowni RTG wykorzystuje się promieniowanie rentgenowskie, które w dużych ilościach może wywrzeć negatywny wpływ na organizm człowieka. Jednorazowa dawka promieniowania otrzymana w trakcie prawidłowo przeprowadzonego badania  nie zagraża zdrowiu, jednak bezpieczeństwo osób pracujących w gabinecie RTG lub często poddawanych badaniom może zależeć od tego, czy dana pracownia spełnia odpowiednie standardy.

Dlaczego pracownia RTG musi zostać zabezpieczona?

Pracownia RTG składa się zazwyczaj z gabinetu wyposażonego w aparat rentgenowski oraz pomieszczeń pomocniczych, służących m.in. do wykonywania różnych prac przez wykwalifikowany personel lub jako przebieralnie dla pacjentów, w zależności od tego, czy jest to pracownia medyczna, przemysłowa, czy też badawcza. Całe pomieszczenie musi zostać odpowiednio zabezpieczone oraz poddawane regularnym inspekcjom, aby ograniczyć wpływ promieniowania wytwarzanego przez aparat rentgenowski. Dlaczego? Promieniowanie biologiczne powoduje zmiany w DNA, które powodują dalsze mutacje komórek oraz mogą doprowadzić do rozwoju choroby nowotworowej. Chociaż w pracowniach używa się niewielkich dawek promieniowania rentgenowskiego, jednak osoby często wystawione na jego działanie w trakcie wykonywanej pracy lub z powodu rozległej diagnostyki mogą odczuwać jego negatywne skutki.

Standardy bezpieczeństwa dotyczące pomieszczeń

Według Rozporządzenia Ministra Zdrowia z 21 sierpnia 2002 r. w sprawie szczegółowych warunków bezpiecznej pracy z urządzeniami radiologicznymi pracownie RTG powinny stosować odpowiednie procedury oraz zabezpieczenia, aby dawki promieniowania, na które wystawieni są pracownicy bądź osoby znajdujące się w pobliżu gabinetu nie przekraczały dawek granicznych, lecz były tak małe, jak to tylko możliwe. Szczegółowe wytyczne mówią o tym, że:

• wysokość pomieszczeń pracowni RTG musi wynosić 2,5 m;
• pomieszczenia, w których znajduje się aparat, muszą mieć co najmniej 15 m² powierzchni, nie licząc sterowni, a na każde kolejne urządzenie przypadać musi dodatkowe 5 m². W przypadku, gdy sterownia znajduje się w oddzielnym pomieszczeniu, pracownia może być mniejsza o 5% powierzchni;
• konstrukcja pomieszczeń, w tym także osłon czy parawanów, musi chronić pracowników przed otrzymaniem rocznej dawki promieniowania większej niż 6 mSv w gabinecie RTG, 3 mSv w pozostałych pomieszczeniach pracowni, 0,5 mSv poza pracownią, a jedynie 0,1 mSv w okolicznych budynkach mieszkalnych;
• gabinety muszą mieć zapewnioną odpowiednią wymianę powietrza (1,5 raza w ciągu godziny);
• jeśli sterownia nie znajduje się poza gabinetem, musi być oddzielona osłoną stałą lub parawanem ochronnym.

Standardy bezpieczeństwa dotyczące wyposażenia

Wyposażenie gabinetów rentgenowskich także nie pozostaje obojętne. Standardy bezpieczeństwa dla pracowni RTG jasno określają, że każdy gabinet musi być odpowiednio oznakowany ostrzeżeniami o promieniowaniu oraz ostrzegawczą sygnalizacją świetlną w razie awarii prądu, a w środku musi znaleźć się informacja o obowiązku powiadomienia personelu, jeżeli pacjentka spodziewa się dziecka. Gabinety rentgenowskie powinny być także wyposażone w osłony, parawany oraz ekrany dopasowane do rodzaju używanego aparatu. Nawet rozkład wyposażenia pomieszczenia nie jest obojętny dla bezpieczeństwa przebywających w nim osób, dlatego również został obwarowany przepisami.

Aparat RTG nie może stać w dowolnym miejscu w gabinecie – tłumaczy ekspert z firmy KMK Inspektorzy Ochrony Radiologicznej ze Szczecina. – Źródło promieniowania musi być oddalone o 1,5 m od najbliższej ściany w przypadku pionowego kierunku wiązki, a wiązka promieniowania pierwotnego nie może zostać skierowana w stronę drzwi lub sterowni.

Co więcej, sprzęt powinien zostać tak ustawiony, aby personel miał dostęp do pacjenta z dwóch stron oraz był w stanie utrzymać z nim łączność wizualną i głosową przez cały czas wykonywania diagnostyki. Niezwykle ważne, aby wszystkie osoby przebywające w gabinecie w trakcie działania aparatu zostały wyposażone w odpowiednie ubrania ochronne, które ograniczą wystawienie na dawkę promieniowania rentgenowskiego.