Do czego służą kapnografy? 

W procesie oddychania poziom dwutlenku węgla w organizmie ulega rytmicznym wahaniom, a stężenie tego gazu w wydychanym powietrzu to istotny parametr wykorzystywany w diagnostyce i monitorowaniu stanu pacjenta, między innymi podczas resuscytacji czy zabiegów wykonywanych pod narkozą. By go zmierzyć, niezbędny jest kapnograf – niewielkie urządzenie diagnostyczne. Na jakiej zasadzie działa i kiedy jest niezbędne?

Kapnografia, czyli przedstawienie zmian stężenia dwutlenku węgla w czasie

Kapnografia to badanie, którego wynikiem jest prezentacja zmian stężenia dwutlenku węgla w wydychanym przez pacjenta powietrzu w formie wykresu zwanego kapnogramem. Wykres ten ma kształt zbliżony do prostokąta lub trapezu i odzwierciedla naturalne wahania etCO₂, czyli końcowo-wydechowego stężenia dwutlenku węgla (ang. end tidal carbon dioxide). Gdy zaczynamy wydech, jego poziom szybko rośnie, by na końcu wydechu osiągnąć najwyższe stężenie (powinno mieścić się w zakresie 35–45 mmHg), a następnie znowu spaść do zera. Następnie cykl ten się powtarza. Do jego monitorowania służy kapnograf, a zebrane dane pozwalają ocenić efektywność wentylacji płuc oraz działanie układu krążenia.

Jak działa kapnograf? 

O sposób działania kapnografów zapytaliśmy w stacjonarnym sklepie medycznym Medseven w Bydgoszczy, który ma w ofercie między innymi takie urządzenia:

Kapnografy służą do mierzenia zawartości CO₂ w próbce powietrza i jej zmian podczas cyklu oddechowego. Precyzyjne określenie jego stężenia jest możliwe dzięki wykorzystaniu światła podczerwonego, które zostaje zaabsorbowane przez ten gaz. Kapnograf emituje wiązkę światła i sprawdza, w jakiej części została wchłonięta, dzięki czemu zyskujemy informację o poziomie dwutlenku węgla w próbce.

Kapnograf podłącza się do urządzenia podającego pacjentowi powietrze – maski oddechowej lub rurki dotchawicznej umieszczonej bezpośrednio w drogach oddechowych. Pomiar może być dokonywany ze strumienia głównego lub bocznego. Kapnograf pozwala uzyskać dokładne pomiary w sposób bezinwazyjny i całkowicie bezpieczny, dzięki czemu kapnografia jest godną polecenia alternatywą dla gazometrii, która wiąże się z koniecznością pobierania krwi pacjenta.

W jakich sytuacjach wykorzystuje się kapnografy? 

Obserwacja kapnogramu pozwala szybko wykryć niepokojące spadki lub zbyt wysoki poziom CO₂ w wydychanym powietrzu, które mogą świadczyć m.in. o:

• problemach z oddychaniem, np. hipowentylacji (zmniejszona częstotliwość oddechu);
• nieprawidłowym umieszczeniu rurki dotchawicznej lub jej zatkaniu;
• niewystarczającej ilości dostarczanego pacjentowi powietrza;
• (nie)skuteczności resuscytacji krążeniowo-oddechowej;
• zatorze płucnym;
• odłączeniu respiratora;
• spadku pojemności minutowej serca.

Kapnograf z pulsoksymetrem umożliwia dodatkowo mierzenie saturacji krwi, czyli jej wysycenia tlenem. Dzięki temu jest kompleksowym narzędziem do monitorowania stanu zdrowia pacjentów cierpiących na choroby układu oddechowego i krążenia. Kapnografów używa się powszechnie do monitorowania pacjentów oddziałów intensywnej terapii, pacjentów poddanych znieczuleniu ogólnemu, do diagnostyki problemów w oddychaniem oraz w sytuacjach awaryjnych – między innymi do kontrolowania stanu pacjenta transportowanego do szpitala lub sprawdzania efektywności resuscytacji. Warto zaznaczyć, że (inaczej niż w przypadku innych urządzeń pomiarowych) uciśnięcia klatki piersiowej nie mają wpływu na pomiary wykonywane przez kapnograf, dzięki czemu ratownik nie musi przerywać reanimacji, by skontrolować skuteczność podejmowanych działań.