Czym zajmuje się lekarz proktolog?

Proktolog to lekarz, który zajmuje się profilaktyką, diagnozowaniem i leczeniem chorób końcowego odcinka przewodu pokarmowego, czyli jelita grubego i odbytnicy. Niestety pacjenci często trafiają do jego gabinetu, kiedy choroba jest już w stopniu zaawansowanym. W tym artykule przeczytasz o tym, jakimi chorobami zajmuje się proktolog i kiedy go odwiedzić, aby nie było za późno na skuteczne leczenie.

Kiedy do proktologa?

Dolegliwości związane ze schorzeniami jelita grubego i odbytnicy bardzo często są przyczyną dyskomfortu. Zdarza się również, że utrudniają lub nawet uniemożliwiają normalne funkcjonowanie. Niestety wiele osób wciąż krępuje mówienie o dolegliwościach pochodzących z dolnego odcinka przewodu pokarmowego. Nie zgłaszają się z problemem do specjalisty, czekają w nadziei na ustąpienie objawów lub próbują im zaradzić sami. Takie postępowanie może jednak doprowadzić do nieodwracalnego rozwoju choroby, a w efekcie utraty zdrowia lub nawet życia. Objawy takie jak długotrwałe zaparcia lub biegunka, krew w stolcu, śluz, wycieki ropne, bolesne oddawanie stolca, stolce ołówkowate, bolesne parcie czy uczucie niepełnego wypróżnienia, to zdecydowanie przejawy nieprawidłowości zachodzących w przewodzie pokarmowym. W takiej sytuacji należy natychmiast zwrócić się po pomoc do proktologa. Niepokojące są również nadmierne gazy, uczucie wzdęcia po każdym – nawet najmniejszym – posiłku, bóle w obrębie jamy brzusznej czy swędzenie, pieczenie w okolicy odbytu, które między innymi może być jednym z pierwszych objawów hemoroidów.

Wizyta u proktologa

Podobnie jak w przypadku konsultacji u innych specjalistów, wizyta u proktologa rozpoczyna się wywiadem. W trakcie wywiadu specjalista sprawdza, na ile objawy mogą wynikać z nieprawidłowości zachodzących w organizmie na skutek choroby, a na ile mogą one być wynikiem niewłaściwego sposobu żywienia i trybu życia. Obecnie bardzo często przyczyną dolegliwości płynących z jelit są bowiem niezdrowe pokarmy, niska aktywność fizyczna i stres. Warto więc bardzo szczegółowo informować proktologa o tym, co dzieje się w naszym ciele oraz dokładnie odpowiadać na jego pytania. Każda zatajona informacja może opóźnić diagnozę, a tym samym przedłużać ból lub dyskomfort. Jak tłumaczy nasz rozmówca, proktolog dr hab. Andrzej Nowicki:

Po wywiadzie następuje badanie. Podstawowym jest badanie „per rectum”, czyli palcem przez odbyt. Jest ono niemal bezbolesne i trwa zaledwie kilka minut, a może skutecznie pomóc w diagnozie. Dodatkowo badanie per rectum u kobiet pozwala diagnozować choroby tylnej powierzchni macicy, górnego odcinka pochwy, jajników, szyjki macicy, zagłębienia maciczno-odbytniczego oraz stosowane jest w badaniu główki płodu u kobiet ciężarnych. U mężczyzn zaś pozwala ocenić dno pęcherza moczowego, nasieniowody, pęcherzyki nasienne, gruczoł krokowy. Pozostałe badania, jakie lekarz może zalecić to anoskopia ( czyli badanie polegające na oglądaniu końcowego odcinka odbytnicy za pomocą wziernika – anoskopu) , rektoskopia (czyli badanie polegające na wziernikowaniu kanału odbytu i odbytnicy) , kolonoskopia (czyli b adanie dolnego odcinka przewodu pokarmowego, polegające na oglądaniu wnętrza jelita grubego, dzięki wprowadzonemu przez odbyt giętkiego fiberoscopu z kamerą) , USG przezodbytnicze, test na krew utajoną lub podstawowe badania krwi. A wszystko to, aby jak najszybciej i najcelniej postawić diagnozę i ulżyć w cierpieniu lub dyskomforcie.

Jakie choroby leczy proktolog?

Pośród chorób, którymi zajmuje się proktolog, najczęściej spotykanymi są: hemoroidy, szczelina odbytu, rak jelita grubego, rak odbytu oraz przetoka odbytu.

• Hemoroidy

Hemoroidy są to wewnętrzne guzki krwawnicze. Do ich objawów należą krwawienia podczas wypróżniania się, swędzenie i bóle odbytnicy. Hemoroidy to powiększone żyły, które znajdują się w dolnej części odbytnicy. Ich obecność zdradzają ślady krwi i śluzu na papierze toaletowym oraz rzadziej ból przy wypróżnianiu. Żylaki odbytu zaś objawiają się podrażnieniami skóry i skrzeplinami, wyczuwalnymi pod jej powierzchnią w okolicach odbytu. Hemoroidy w zależności od stopnia zaawansowania choroby i jej przebiegu leczy się poprzez stosowanie odpowiedniej diety, maści, środków zmiękczających stolec bądź poprzez bardziej inwazyjne metody takie jak podwiązywanie hemoroidów specjalnymi opaskami czy inne, specjalne zabiegi, które mają na celu ich usunięcie.

• Rak jelita grubego

Objawy raka jelita grubego w tym odbytnicy we wczesnych stadiach choroby bywają zazwyczaj niespecyficzne i mają postać bóli brzucha, wzdęć, uczucia przepełnienia odbytnicy, naglące lub bolesne parcie na stolec, które mogą sugerować mniej groźne dolegliwości, pasujące do wielu schorzeń i chorób układu pokarmowego. Zdarza się i tak, że rak jelita grubego oraz odbytnicy nie daje żadnych niepokojących objawów. Najczęstsze specyficzne objawy raka jelita grubego to: bóle brzucha, zmiana tryby wypróżnień, krew w stolcu, ogólne osłabienie, niedokrwistość bez innych objawów ze strony układu pokarmowego oraz utrata masy ciała. W przypadku raka jelita grubego objawem specyficznym jest obecność ciemnoczerwonej lub świeżej krwi w stolcu, śluzu i wyczuwalny guz w jamie brzusznej. Wczesna diagnoza daje duże szanse na skuteczny przebieg leczenia, które polega na radioterapii i zabiegach chirurgicznych. W przypadku zaawansowanego stadium choroby pojawia się konieczność wytwarzania stomii, czyli tzw. sztucznego odbytu.

• Rak odbytu

Zmiana zlokalizowana w kanale odbytu i na granicy skóry, Wywodzi się z nabłonka płaskiego. Głównie przyczyną jest zakażenie HPV. Objawy to guz, owrzodzenie, ból, krwawienie pieczenie. Zmiana łatwo dostępna badaniu.

• Szczelina odbytu

Szczelina odbytu to pęknięcie lub owrzodzenie błony śluzowej kanału odbytu, które powstaje na skutek uszkodzenia mechanicznego, w wyniku którego w odbycie pojawia się owrzodzenie, którego dnem jest mięsień zwieracz wewnętrzny. Szczeliny leczy się odpowiednią dietą, lekami zmiękczającymi stolec, lekami przeciwzapalnymi oraz obniżającymi napięcie zwieraczy. W sytuacji, kiedy takie leczenie nie przynosi rezultatów, pojawia się konieczność zastosowania zabiegu chirurgicznego.

• Przetoka odbytu

Przetoka odbytu polega na wytworzeniu się kanału pomiędzy odbytnicą a skórą okolicy odbytu. Kanały te mogą być proste, kręte, jednotorowe lub rozwidlone, z jednym bądź wieloma otworami skórnymi. Otwory skórne najczęściej zlokalizowane są w okolicy odbytu, mogą jednak także występować nad kością guziczną, w pachwinach i pośladkach. Przetoka powstaje zazwyczaj jako następstwo ropnia odbytu. Istnieje kilka rodzajów przetok odbytu: międzyzwieraczowa (przebiega pomiędzy wewnętrznym a zewnętrznym zwieraczem odbytu), przezzwieraczowa (przebiega przez wewnętrzny i zewnętrzny zwieracz odbytu), nadzwieraczowa (przechodzi z przestrzeni międzyzwieraczowej ku górze, ponad mięśniem łonowo-odbytniczym i przecina dźwigacz odbytnicy, kierując się ku skórze pośladka), pozazwieraczowa (rozwijająca się w odbytnicy, skośnie do kanału odbytu i przechodzi ponad zwieraczami odbytu, kierując się ku skórze pośladka; może występować w przebiegu choroby Leśniowskiego-Crohna). Najczęstszymi rodzajami przetok są międzyzwieraczowa oraz przezzwieraczowa, stanowią one ponad 95% wszystkich przypadków. Przetoka objawia się bólem w okolicach odbytu, nasilającym się podczas oddawania stolca i kaszlu, wydobywaniem się treści śluzowo-ropnej z otworu w skórze, wilgocią w okolicy krocza oraz uporczywym świądem. Kiedy zewnętrzne ujście przetoki zamknie się samoistnie, może dojść do zaostrzenia stanu zapalnego, wówczas zwiększają się dolegliwości bólowe. Leczenie przetoki odbywa się chirurgicznie. Najczęściej poprzez wycięcie - fistulektomia (czyli wycięcie przetoki okołoodbytniczej) lub zabiegi mniej inwazyjne takie jak: kriodestrukcja (czyli miejscowe, kontrolowane niszczenie chorej tkanki przez jej zamrażanie w niskiej temperaturze), fistulotomia (czyli rozcięcie kanału przetoki), wstrzykiwanie kleju tkankowego do kanału przetoki oraz powolne przecinanie mięśnia zwieracza zewnętrznego odbytu za pomocą specjalnej nitki lub gumki, którą przeprowadza się przez kanał przetoki i stopniowo zaciska (obecnie bardzo rzadko) zamykania ujścia wewnętrznego za pomocą płata śluzówkowego czy fistuloskopii. Metoda uzależniona jest od rodzaju przetoki, jej umiejscowienia w stosunku do zwieracza zewnętrznego odbytu oraz decyzji i doświadczenia lekarza. W przypadku dolegliwości proktologicznych, wizyta u specjalisty może być krępująca, jednakże daje ona szanse na szybką diagnozę, ta zaś na całkowite wyleczenie z choroby i pozbycie się przykrych objawów, bólu i dyskomfortu. Może uratować zdrowie albo nawet życie.