Czym jest ząb zatrzymany?

O zatrzymanych zębach najczęściej mówi się w kontekście ósemek albo zębów mądrości. Rzeczywiście, to właśnie zęby trzonowe ulegają zatrzymaniu najczęściej, o czym pacjenci zwykle dowiadują się podczas planowania leczenia ortodontycznego. W takiej sytuacji lekarz stomatolog może sugerować chirurgiczne usunięcie zatrzymanego trzonowca przed założeniem aparatu na zęby.

Ząb zatrzymany, czyli właściwie co?

W stomatologii funkcjonuje kilka, mniej i bardziej skomplikowanych definicji zęba zatrzymanego. Najprostsza z nich opisuje zęby zatrzymane jako te, które ułożone są w wyrostku zębodołowym na tyle ściśle, że niemożliwe jest ich wyrznięcie (Moyers). W ortodoncji pojęcie zęba zatrzymanego używane jest dla całkowicie uformowanych zębów (mlecznych lub stałych), które pozostają w kości szczęki lub żuchwy, choć od prawidłowego czasu ich wyrzynania minęły 2 lata (Jacoby). Ta druga definicja wydaje się bardziej trafna, ponieważ przyczyny zatrzymania zęba bywają różne.

O zębie zatrzymanym mówimy w sytuacji, gdy nie jest on widoczny w badaniu klinicznym, ale jego obecność w kości potwierdza zdjęcie RTG. Dzięki obrazowaniu możemy ustalić też stopień zatrzymania. Jeśli cały ząb znajduje się w kości, mamy do czynienia z zatrzymaniem całkowitym; jeśli korona jest otoczona tkanką miękką, czyli dziąsłem, mówimy o zatrzymaniu częściowym. Od tego, w jakim stopniu ząb jest zatrzymany zależy dobór właściwej metody leczenia – opowiada ekspert z kliniki stomatologicznej BoaDent Prestige w Katowicach.

Jak wspomnieliśmy już we wstępie, najczęściej zatrzymaniu ulegają zęby trzonowe. Dla pacjenta brak zęba mądrości nie ma znaczenia estetycznego; niestety z czasem mogą pojawić się komplikacje natury medycznej, np. przesuwanie się sąsiednich zębów, bóle neuralgiczne, próchnica częściowo wyrzniętej korony, torbiele. Zupełnie inaczej wygląda sytuacja w przypadku zatrzymania kła w szczęce (ok. 3% wszystkich zatrzymanych zębów, dwukrotnie częściej występuje u kobiet niż u mężczyzn), którego brak jest widoczny podczas mówienia lub uśmiechania się. Zatrzymania kła również prowadzi do zaburzeń w obrębie sąsiadujących zębów (m.in. resorpcja korzeni, zwiększona ruchomość, osłabienie).

Leczenie zębów zatrzymanych

Na decyzję o sposobie postępowania z zatrzymanym zębem wpływa wiele czynników, przy czym najważniejsze jest jego położenie i wpływ na zdrowie oraz samopoczucie pacjenta. Zatrzymane zęby trzonowe, których obecność powoduje inne problemy w obrębie jamy ustnej, często są usuwane. Natomiast zatrzymane kły, zwłaszcza u młodych osób, mogą być odzyskiwane. Przebieg leczenia uzależniony jest od sytuacji w jamie ustnej, możliwej przyczyny zatrzymania zęba i jego położenia. U dzieci (po wykonaniu pantomogramu) niekiedy wystarcza ekstrakcja zęba mlecznego, po czym stały kieł wyrzyna się samoistnie. Częściej jednak w celu sprowadzenia zęba konieczne jest sięgnięcie po metody ortodontyczno-chirurgiczne (odsłonięcie korony zęba i założenie aparatu ortodontycznego); możliwa jest również autotransplantacja zęba. W niektórych, rzadkich przypadkach najrozsądniejszym rozwiązaniem okazuje się pozostawienie zatrzymanego zęba w kości.