Czy antykoncepcja hormonalna jest bezpieczna?

Antykoncepcja hormonalna ma największą skuteczność spośród wszystkich dostępnych metod zapobiegania niechcianym ciążom. Oprócz preparatów doustnych kobiety mają do wyboru również plastry i krążki antykoncepcyjne oraz wkładki domaciczne. Chociaż stosowanie tabletek hormonalnych wymaga największej dyscypliny, właśnie ta metoda cieszy się największą popularnością.

Stosowanie antykoncepcji hormonalnej daje kobiecie pewność, że to ona decyduje o właściwym dla siebie momencie na zajście w ciążę. Skuteczność tabletek – pod warunkiem prawidłowego stosowania – wynosi aż 99,7%. Z drugiej strony pomysł codziennego przyjmowania leków hormonalnych budzi uzasadnione obawy. Czy antykoncepcja hormonalna jest bezpieczna dla zdrowia?

Czym jest doustna antykoncepcja hormonalna?

Działanie antykoncepcji hormonalnej polega na czasowym ograniczeniu lub zahamowaniu procesów biologicznych, które prowadzą do zapłodnienia. Tabletki jednoskładnikowe, tzw. minipigułki, zawierają syntetyczny progestagen. Hormon hamuje owulację i zmienia właściwości śluzu w szyjce macicy – dzięki temu nawet w sytuacji, w której doszłoby do jajeczkowania, plemniki nie mogą dotrzeć do macicy. Tabletki dwuskładnikowe oprócz progestagenu zawierają estrogen. Taki zestaw hormonów wykazuje jeszcze większą skuteczność, ponieważ dodatkowo wpływa na strukturę endometrium. Lepsze zabezpieczenie przed ciążą zapewnia wyłącznie wkładka domaciczna.

Skutki antykoncepcji hormonalnej są odwracalne. Po odstawieniu tabletek, zaprzestaniu stosowania plastrów lub wyjęciu wkładki domacicznej kobieta może zajść w ciążę. Stosowanie antykoncepcji hormonalnej w przeszłości nie wpływa negatywnie na płodność kobiety. Co więcej, zajście w ciążę jest możliwe również w czasie przyjmowania hormonów. Takie sytuacje zdarzają się w wyniku błędów, jak np. pomijanie tabletek. Gorsze wchłanianie hormonów może być wywołane różnymi chorobami lub interakcją z innymi lekami, które przyjmuje pacjentka. Dlatego bardzo ważne jest właściwe dopasowanie preparatu do potrzeb każdej pacjentki. Nie ma jednego, idealnego środka antykoncepcyjnego, który odpowiadałby każdej kobiecie – opowiada nasza rozmówczyni z gabinetu ginekologicznego lek. med. Danuty Kardzis w Gdańsku.

Skutki uboczne antykoncepcji hormonalnej

Tabletki hormonalne, tak jak każdy lek, mogą wywoływać działania niepożądane. Kobiety korzystające z tej formy antykoncepcji najczęściej skarżą się na bóle głowy, tkliwość piersi, zwiększone łaknienie lub zmniejszone libido. Po rozpoczęciu terapii mogą pojawić się też plamienia między cyklami. Wszystkie wymienione objawy mogą występować w kilku pierwszych cyklach po rozpoczęciu przyjmowania antykoncepcji i zazwyczaj ustępują samoistnie. Jeśli dokuczliwe objawy utrzymują się dłużej, należy porozmawiać z ginekologiem o zmianie preparatu. Zdarza się, że pacjentki o zmniejszonej tolerancji na estrogen źle reagują na tabletki dwuskładnikowe; w takich sytuacjach rozwiązaniem problemu zwykle okazuje się przejście na preparat jednoskładnikowy.

Niestety, przyjmowanie tabletek hormonalnych może mieć poważniejsze skutki. U kobiet stosujących tę formę antykoncepcji istnieje zwiększone ryzyko powstawania zakrzepów krwi w żyłach i w tętnicach. Z tego względu wywiad lekarski jest jednym z najważniejszych etapów doboru antykoncepcji. Tabletek hormonalnych absolutnie nie powinny przyjmować kobiety cierpiące na chorobę zakrzepową, nadciśnienie, pacjentki przed zabiegami operacyjnymi, po zawale lub udarze. Podczas wizyty w gabinecie należy koniecznie poinformować ginekologa o wszystkich chorobach i przyjmowanych lekach. Ryzyko zakrzepu wzrasta u palących kobiet po 35. roku życia oraz u kobiet z dużą nadwagą. Decyzja o stosowaniu terapii hormonalnej zawsze musi być dokładnie omówiona z lekarzem i podparta badaniami.

Antykoncepcja hormonalna – nie tylko zapobieganie ciąży

Czy antykoncepcji hormonalnej należy się bać? Zdecydowanie nie. Kluczem do bezpieczeństwa jak zwykle jest rozsądek. Planując stosowanie takiej formy antykoncepcji, należy udać się do dobrego lekarza, który nie przepisuje tabletek od ręki, ale poświęca dużo czasu na rozmowę i badanie. Chociaż przyjmowanie hormonów rzeczywiście wiąże się z ryzykiem wystąpienia objawów niepożądanych, istnieją dowody również na pozytywne skutki uboczne. Antykoncepcja hormonalna zmniejsza ryzyko wystąpienia raka jajnika oraz trzonu macicy. Chociaż może zwiększać ryzyko raka piersi i szyjki macicy, w grupie kobiet stosujących antykoncepcję hormonalną odnotowuje się znacznie mniejszą śmiertelność niż wśród kobiet, które nie stosują takiej antykoncepcji.

Na koniec warto wspomnieć, że hormonalne leki antykoncepcyjne stosowane są nie tylko w celu zapobiegania niechcianym ciążom. Lekarze od lat stosują je w leczeniu trądziku o podłożu hormonalnym. Tabletki antykoncepcyjne stosuje się też w celu uregulowania cykli miesiączkowych i złagodzenia bólu towarzyszącego menstruacji. Leczenie hormonalne jest niemal nieodzowne u kobiet zmagających się z endometriozą, zarówno jako alternatywa, jak i uzupełnienie leczenia chirurgicznego.