Czy glina może służyć jako materiał plastyczny?

Glina jest materiałem wysoko cenionym przez profesjonalnych artystów, a jednocześnie użyteczną masą plastyczną do wykorzystania w edukacji szkolnej. Posiada doskonałą plastyczność: można ją wałkować, lepić z niej dowolne kształty, obrabiać szpatułkami i dłutkami oczkowymi oraz toczyć na kole garncarskim. Gotowe wyroby z gliny można utrwalać na kilka sposobów.

Wielu z nas może bez trudu pozyskać ziemię z dużą zawartością glin i iłów wprost z natury, choćby z własnego ogródka. Jednak warunkiem satysfakcjonującej pracy jest korzystanie z gotowego, odpowiednio spreparowanego materiału, jakim jest glina do modelowania. Dlaczego? Powody wyjaśnia doradca ze Sklepu Plastycznego 24, oferującego akcesoria dla plastyków i rękodzielników: – Surowa glina potrzebuje odpowiedniej obróbki, aby stać się wdzięcznym materiałem plastycznym. Przede wszystkim należy ją odpowiednio uwodnić, pozbawić zanieczyszczeń organicznych oraz usunąć gruby żwir i kamienie. Konieczny jest też proces mielenia i lasowania. Przed użyciem glinę należy też dokładnie odpowietrzyć. Można to zrobić w warunkach domowych, na małą skalę, lecz nakład pracy jest ogromny, a końcowy efekt nie zawsze zaspokaja oczekiwania. Profesjonalnie przygotowana glina nie tylko zapewnia doskonałą plastyczność, ale także możliwość utrwalania gotowych wyrobów: nie pęka w suszeniu i wypalaniu. 

Do jakich zastosowań glina jest lepsza od plasteliny?

Choć zajęcia plastyczne w przedszkolu i szkole podstawowej zdominowała plastelina, to na wielu płaszczyznach nie może się ona równać z gliną do modelowania. Przede wszystkim jest to materiał całkowicie bezpieczny dla dzieci: glina jest hipoalergiczna i kompletnie nietoksyczna. Zabrudzenia z gliny łatwo usunąć ze skóry, z włosów i ubrań: wystarczy poczekać, aż wyschnie i wykruszyć do czysta zabrudzenie. Na skórę dłoni działa jak naturalny, delikatny peeling. Glina nie reaguje mocno na zmiany temperatury otoczenia: nie twardnieje w chłodzie i nie rozpływa się wystawiona na działanie słońca. Jeżeli glina podeschnie, nawet zaschnie na kamień, to wystarczy spryskać ją wodą i wyrobić w dłoniach, aby odzyskała wyjściową plastyczność.

Glina nadaje się do lepienia, rzeźbienia, odciskania w formach, wałkowania i wycinania nożem. Przy wyższym stopniu zaawansowania możemy tworzyć z gliny wyroby ceramiczne na kole garncarskim. W ramach zajęć szkolnych czy warsztatów plastycznych można pokusić się o produkcję klocków z suszonej gliny i użyć ich do tworzenia budowli w mikroskali. Glina nadaje się do tego celu znacznie lepiej niż najbardziej zaawansowane klocki plastikowe: w żaden sposób nie ogranicza kreatywności i wyobraźni dzieci.

Nie bez znaczenia jest też aspekt finansowy: szara glina do modelowania jest materiałem bardzo tanim. Nie tylko ze względu na cenę zakupu, ale też dlatego, że jeżeli nie zostanie utrwalona, to można ją wielokrotnie przerabiać.

Glina nie musi być wypalana

Wyroby z tradycyjnej gliny do modelowania należy wysuszyć, a następnie wypalić w temperaturze 850-1200°C. Nie da się tego zrobić w piekarniku. Rozwiązaniem jest budowa zewnętrznego pieca (można go ulepić z gliny zmieszanej ze słomą albo zbudować z cegły szamotowej) lub zakup profesjonalnego, elektrycznego pieca do ceramiki. Przy okazjonalnym wytwarzaniu przedmiotów z gliny, najlepiej zlecić wypalenie własnych dzieł lokalnej pracowni ceramicznej. Wypalone przedmioty można zabezpieczyć werniksem, pomalować lub pokryć szkliwem i poddać kolejnemu wypalaniu.

W warunkach zajęć szkolnych wygodniejsze może okazać się wykorzystanie glin do modelowania, które ulegają samoutwardzeniu. Posiadają one doskonałe właściwości plastyczne. Nie należy obawiać się podsychania gliny: można ją uplastycznić poprzez dodanie małej ilości wody. Najlepsze efekty przynosi urabianie gliny zwilżonymi w wodzie dłońmi: w ten sposób unikniemy nadmiernego rozwodnienia surowca. Niewykorzystaną glinę można przechowywać w szczelnym opakowaniu, które odcina dostęp powietrza – najlepiej zawinąć porcję gliny w folię stretch. 

Gliny samoutwardzalne nie wymagają żadnych dodatkowych zabiegów w celu utrwalenia: wystarczy pozostawić gotowe wyroby do wyschnięcia. W przypadku mniejszych obiektów suszenie trwa dobę w temperaturze pokojowej – większe mogą schnąć nawet kilka dni. Najważniejsze, że efektem finalnym jest przedmiot, który do złudzenia przypomina starannie wypaloną ceramikę. Posiada on też podobne właściwości fizyczne: wysuszoną masę można szlifować, ciąć i wiercić. Daje to wielkie możliwości produkcji zarówno naczyń, jak i figurek, ozdób czy biżuterii ceramicznej. Po nadaniu ostatecznego kształtu przedmioty z suszonej gliny można malować farbami szkolnymi lub profesjonalnymi. Jeżeli zastosujemy farby do szkła i ceramiki, to po ich utrwaleniu termicznym (do tego celu wystarczy zwykły piekarnik) uzyskamy efekt łudząco podobny do szkliwienia i wypalania w profesjonalnym piecu ceramicznym. 

Podsumowując, warto podkreślić, że glina do modelowania – zarówno tradycyjna, jak i samoutwardzalna – jest materiałem o doskonałych właściwościach plastycznych. Może być z powodzeniem wykorzystywana w edukacji szkolnej i w profesjonalnej działalności artystycznej.