Łożyska walcowe. Charakterystyka

Łożyska walcowe są odmianą łożysk tocznych wałeczkowych – zbudowane są z dwóch pierścieni i koszyka podtrzymującego elementy toczne, czyli w tym przypadku wałeczki; oprócz nich do grupy łożysk wałeczkowych zalicza się też łożyska igiełkowe, stożkowe i baryłkowe. Podstawowa klasyfikacja łożysk walcowych, jak wszystkich łożysk tocznych, opiera się o kierunek głównego obciążenia i rozróżnia łożyska poprzeczne oraz wzdłużne.

Ogólna charakterystyka łożysk walcowych

Najbardziej wyróżniającą cechą łożysk walcowych jest brak jednej bieżni w jednym z pierścieni. Taka budowa łożyska nadaje mu charakter rozłączny, co przekłada się na łatwy montaż i umożliwia nieznaczne przemieszczenia względem oprawy w trakcie pracy. Elementy toczne w łożysku walcowym mają cylindryczny kształt, w związku z czym zachowują liniowy kontakt z bieżniami. Dzięki temu łożyska walcowe mają zdolność do przenoszenia bardzo dużych obciążeń promieniowych; ich nośność jest znacznie większa w porównaniu z pozostałymi typami łożysk tocznych. Wadą łożysk tocznych jest natomiast wysoka wrażliwość na niewspółosiowość wału i oprawy.

Łożyska walcowe jedno- i dwurzędowe

W zależności od budowy bądź braku bocznych obrzeży wśród łożysk walcowych jednorzędowych wyróżnia się typy oznaczane właściwymi symbolami:

• N – z pierścieniem zewnętrznym przelotowym,
• NU – z pierścieniem wewnętrznym przelotowym,
• NUB – z pierścieniem wewnętrznym przelotowym przedłużonym,
• NUJ – łożysko NU + pierścień kątowy,
• NUP – z pierścieniem wewnętrznym przelotowym jednostronnie i dodatkowo pierścieniem ustalającym,
• NJ – z pierścieniem wewnętrznym przelotowym jednostronnie,
• NH – łożysko NJ + pierścień kątowy,
• NJP – łożysko NJ z oddzielonym obrzeżem w postaci pierścienia ustalającego,
• NF – z pierścieniem zewnętrznym przelotowym jednostronnie,
• NP – z pierścieniem zewnętrznym przelotowym + pierścień ustalający.

Łożyska typu N oraz NU nie mogą przenosić sił osiowych, a NJ oraz NUP przenoszą do 5% maksymalnego obciążenia, co trzeba brać pod uwagę podczas doboru podpory wału; te ostatnie sprawdzają się jako łożyska ustalające. Jak wyjaśnia ekspert z hurtowni łożysk Bamart z Opola:

Typowe łożysko walcowe z oboma obrzeżami na jednym z pierścieni i pojedynczym obrzeżem na drugim pierścieniu mogą przenosić obciążenia w jednym kierunku. Łożyska walcowe bez obrzeży na jednym z pierścieni są zdolne do przemieszczania się w obu kierunkach, a więc mogą być używane w charakterze mocowania swobodnego końca wału.

Łożyska walcowe dwurzędowe mają wysoką sztywność promieniową. Występują w jeszcze większej ilości kombinacji, a używa się ich przede wszystkim w precyzyjnych obrabiarkach, np. do łożyskowania walcarek i wrzecion frezarek do pracy w twardych materiałach (np. metale).