Jak dobrać klucz udarowy?

Klucze udarowe to wielkie ułatwienie dla wszystkich, którzy często muszą dokręcać i odkręcać śruby i nakrętki. Urządzenia tego rodzaju mogą znacznie przyspieszyć pracę każdego serwisu ogumienia czy warsztatu zajmującego się serwisowaniem pojazdów. Klucze udarowe sprawdzą się także w wielu zastosowaniach przemysłowych. Wygodna praca przy jego użyciu wymaga jednak dobrego dopasowania go do swoich potrzeb.

Rodzaje kluczy udarowych i mechanizm ich działania

Prace wykonywane w warsztacie lub przy montażu i demontażu dużej liczby urządzeń zwykle wymagają odkręcania i zakręcania nakrętek oraz śrub. Tam, gdzie tego rodzaju czynności muszą być wykonywane szczególnie często albo wówczas, gdy ich rozmiary oraz momenty dokręcające powinny być większe, najlepszym rozwiązaniem jest zazwyczaj korzystanie z kluczy udarowych. Sprawdzają się one bardzo dobrze przy obsłudze wszelkiego rodzaju pojazdów – samochodów osobowych i ciężarowych, maszyn rolniczych i budowlanych, a także przy serwisowaniu rozmaitych urządzeń mechanicznych czy montowaniu albo rozbieraniu konstrukcji stalowych – informuje przedstawiciel firmy Rolmasz, która zajmuje się sprzedażą narzędzi i elektronarzędzi.

Klucze udarowe mogą mieć różną konstrukcję mechanizmu generującego udary, a także odmienne sposoby zasilania. Wśród konstrukcji oferowanych przez różnych producentów można znaleźć urządzenia wykorzystujące energię elektryczną oraz takie, gdzie źródłem momentu obrotowego jest sprężone powietrze. Pneumatyczne klucze udarowe wymagają podłączenia do istniejącej instalacji powietrznej lub bezpośrednio do zbiornika kompresora. Zaletą udarowych kluczy pneumatycznych jest ich niewielka masa oraz mniejszy poziom powstającego podczas pracy hałasu. Ze względu na to, że są w stanie wygenerować wyższy moment obrotowy, będą miały większą siłę dokręcającą i odkręcającą. Klucze pneumatyczne są zwykle wybierane do zastosowań profesjonalnych. Dużym plusem napędu powietrznego jest możliwość płynnej pracy nawet w dużym zapyleniu, a także brak iskrzenia, dzięki czemu takie konstrukcje świetnie nadają się do pracy w strefach zagrożonych wybuchem. Ich najpoważniejszą wadą jest natomiast konieczność posiadania kompresora lub rozprowadzenia w pomieszczeniu warsztatowym czy na hali montażowej odpowiedniej instalacji. Klucze elektryczne są znacznie cięższe od kluczy pneumatycznych, zarówno w wersjach sieciowych, jak i w akumulatorowych. Nie są one w stanie osiągnąć tak dobrych parametrów, jak klucze na sprężone powietrze, jednak w ich przypadku do pracy nie jest potrzebny osprzęt w postaci sprężarki i zbiornika powietrza. Klucze akumulatorowe dają bardzo dużą mobilność i możliwość pracy w każdych warunkach, w tym wykonywania napraw czy montażu i demontażu „w terenie”.

Jakie elementy mają znaczenie przy korzystaniu z kluczy udarowych?

Zasada działania klucza udarowego jest dość prosta. Moment dokręcający powstaje wówczas, gdy obroty wrzeciona są wspomagane przez uderzenia mechanizmu bijaka w znajdujące się na wrzecionie kowadełko. Napęd wrzeciona i bijaka jest dostarczany przez silnik elektryczny lub pneumatyczny. Stosowane są rozwiązania, w których udar jest generowany stale, a także takie, gdzie jest on załączany za pośrednictwem sprężyny po wystąpieniu oporu. Każdy klucz udarowy pneumatyczny czy elektryczny ma możliwość pracy z dwoma kierunkami obrotów, dzięki czemu można go wykorzystywać zarówno do dokręcania, jak i odkręcania śrub i nakrętek. Warto jednak pamiętać, że do demontażu połączeń gwintowanych wykonanych za pomocą klucza udarowego potrzebna będzie siła przekraczająca o od 30 do 50% użyty moment dokręcający. Bardzo popularny i niezwykle prosty jest mechanizm zwany rocking dog, w którym na wrzecionie znajduje się jedno kowadło uderzane pojedynczym bijakiem raz na pełny obrót wrzeciona. Taka konstrukcja powoduje jednak powstawanie sporych drgań i duże obciążenia całego mechanizmu. Klucze udarowe tego typu nie są w stanie dostarczać wysokich momentów obrotowych. Lepsze pod tym względem parametry można osiągnąć w kluczach, gdzie zastosowano mechanizm określany jako jumbo hammer, ze znacznie powiększonymi bijakami, które dostarczają wyższej energii kinetycznej. Jeszcze inną możliwością jest tzw. double hammer z dwoma bijakami uderzającymi w kowadło podczas jednego obrotu. Najlepsze efekty uzyskują jednak zwykle konstrukcje typu twin hammer, gdzie na wrzecionie są umieszczone dwa kowadła znajdujące się po jego przeciwnych stronach. Bijaki uderzają w nie równocześnie, co sprawia, że poziom powstających wibracji jest dużo mniejszy a generowany udar większy. Wielu producentów kluczy udarowych stosuje także inne, bardziej złożone konstrukcje, np. wykorzystujące specjalne piny, tzw. pin cluth czy mechanizmy z trzema bijakami. Używany mechanizm generowania udaru ma duże znaczenie dla możliwej prędkości obrotowej i maksymalnego momentu obrotowego, jednak przy korzystaniu z klucza pneumatycznego ważne są również inne jego cechy, np. możliwość preselekcji siły udaru albo stosowanie ograniczników momentu obrotowego, które nie pozwalają na zbyt mocne dokręcenie śruby albo nakrętki.

Na co warto zwrócić uwagę przy wyborze klucza udarowego?

Wybór klucza udarowego zależy od rodzaju zadań, do jakich ma być wykorzystywany. Podstawowym parametrem będzie więc zwykle ilość obrotów, z jaką może pracować dane urządzenie, a także moment dokręcający i odkręcający, który może zaoferować. Warto pamiętać, że decydując się na klucz o wysokim momencie, dobrze będzie wybrać model z ogranicznikiem, by zabezpieczyć się przed uszkodzeniem używanej śruby lub nakrętki. Należy sprawdzić, czy instalacja będzie w stanie zapewnić wymagany przez klucz przepływ powietrza. Minimalna wartość to zwykle około 100–200 litrów, jednak klucze o dużej mocy będą miały znacznie większe zapotrzebowanie. Duży przepływ wykorzystywany przez klucz oznacza większe obciążenie instalacji powietrznej, a zatem i wzrost kosztów jej zasilania. Jeśli ważniejsza będzie możliwość korzystania z narzędzia poza warsztatem, jedynym wyjściem będzie zakup klucza akumulatorowego. Przy decydowaniu się na konkretny model dobrze też zaopatrzyć się w odpowiednie nasadki. Nie wolno zapominać, że te przeznaczone do kluczy udarowych mają podwyższoną odporność i są przystosowane do trzpienia w różnych rozmiarach 3/8, 1/2, 3/4 albo 1 cal. Warto pamiętać, że używanie nasadek do kluczy ręcznych może prowadzić do groźnego wypadku. Przy wyborze klucza bardzo ważna jest też ergonomia. Kluczowym parametrem będzie więc kształt rękojeści – pistoletowa lub prosta. Niezwykle ważny może się też okazać sposób zmiany kierunku obrotów pozwalający na przełączanie między zakręcaniem a odkręcaniem. Równie duże znaczenie może mieć wielkość samego narzędzia, zwłaszcza jeśli będzie używane w miejscach trudnodostępnych. Przy dłuższej pracy użytkownik doceni także obecność dobrych nakładek tłumiących wibracje i odpowiednie wyważenie narzędzia.