Regulacje prawne dotyczące sprzedaży fajerwerków

Fajerwerki należą do wyrobów pirotechnicznych. Z uwagi na to istnieją w prawie przepisy, które regulują kwestie, dotyczące ich obrotu. Najważniejsze z nich zawarte są w Ustawie o materiałach wybuchowych do użytku cywilnego oraz w Umowie ADR. Z naszego artykułu dowiesz się, jakie rodzaje fajerwerków wyróżniamy, w jaki sposób powinny być one przechowywane i transportowane oraz kto i w jaki sposób może je sprzedawać. Zapraszamy do lektury!

Fajerwerki – podział wyrobów pirotechnicznych

Wedle Ustawy o materiałach wybuchowych do użytku cywilnego fajerwerki stanowią materiały pirotechniczne, pośród których, ze względu na ich przeznaczenie, wyróżniamy trzy kategorie:

• wyroby pirotechniczne widowiskowe,
• wyroby pirotechniczne teatralne,
• wyroby pirotechniczne pozostałe.

W obrębie każdej z wyżej wymienionych kategorii, z uwagi na stopień zagrożenia w zakresie ich użytkowania oraz handlu, wyróżniamy odpowiednie klasy. I tak w przypadku wyrobów pirotechnicznych widowiskowych, które przeznaczone są do celów rozrywkowych, wskazać możemy na cztery klasy:

• Klasa pierwsza (F1) – wyroby, które ze względu na niski poziom hałasu oraz równie niski poziom szkodliwości przeznaczone są do użytku wewnątrz budynków oraz na obszarach zamkniętych.
• Klasa druga (F2) – fajerwerki, które, podobnie jak wyroby klasy F1 wyróżniają się: niskim stopniem zagrożenia życia i zdrowia ludzi, niskim stopniem zagrożenia dla mienia i środowiska oraz niskim poziomem hałasu, ale w przeciwieństwie do nich nie mogą być używane w budynkach, a jedynie na terenie obszarów zamkniętych, znajdujących się poza ich wnętrzami.
• Klasa trzecia (F3) – produkty, których stopień zagrożenia życia i zdrowia ludzi oraz mienia i środowiska oceniany jest jako średni, a poziom hałasu niski. Fajerwerki F3 mogą być odpalane na dużych, otwartych przestrzeniach na zewnątrz budynków.
• Klasa czwarta (F4) – obejmuje wszystkie wyroby, które podczas działania charakteryzują się wysokim stopniem zagrożenia życia i zdrowia ludzi oraz mienia i środowiska. Poziom wytwarzanego przez nie hałasu jest jednak dla nas nieszkodliwy. Produkty z klasy F4 należą także do wyrobów pirotechnicznych widowiskowych do zastosowań profesjonalnych, których obsługą mogą zajmować się jedynie osoby, posiadające specjalistyczną wiedzę.

Wyroby pirotechniczne teatralne zaś – jak sama nazwa wskazuje – wykorzystywane są na scenach, podczas inscenizacji teatralnych, produkcji filmowych czy programów telewizyjnych. A odbywać się to może zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz budynków teatrów czy pomieszczeń studyjnych. Wśród wyrobów tego typu wyodrębnić możemy dwie klasy:

• Klasa T1 – materiały o niskim stopniu zagrożenia naszego życia i zdrowia oraz mienia i środowiska.
• Klasa T2 – materiały, których używać mogą jedynie osoby, posiadające wiedzę specjalistyczną.

Wyroby pirotechniczne pozostałe z kolei wykorzystywane są m.in. w ratownictwie, kolejnictwie, lotnictwie czy żegludze morskiej, a także jako materiały pirotechniczne do pojazdów. Pośród nich wyróżniamy dwie klasy:

• Klasę P1 – na oznaczenie wyrobów o niskim stopniu zagrożenia naszego życia i zdrowia oraz mienia i środowiska.
• Klasę P2 – na oznaczenie materiałów, których używanie i obsługa wymagają wiedzy specjalistycznej.

Poszczególne wyroby są przyporządkowywane do wyżej wymienionych klas w oparciu o wyniki procedury, która polega na badaniu zgodności produktów z określonymi normami bezpieczeństwa. Wyniki tych badań decydują także o tym, czy dany wyrób otrzyma certyfikat CE w określonej klasie.

Sprzedaż fajerwerków – kiedy wolny obrót, a kiedy konieczna koncesja?

Fajerwerki należące do klas od F1 do F3, stanowią materiały pirotechniczne, które dopuszczone są do wolnej sprzedaży. Oznacza to, że handel nimi nie wymaga pozwolenia, a kupić je może każdy, kto ukończył 18 lat i w momencie zakupu jest w stanie trzeźwym. Obrót wyrobami w klasie F4 z kolei wymaga koncesji, a zakupu ich może dokonać jedynie osoba, która posiada odpowiednie pozwolenie. W przypadku fajerwerków z kategorii wyrobów pirotechnicznych teatralnych produkty klasy  T1 dostępne są w sprzedaży wolnej. Do handlu wyrobami klasy  T2 zaś konieczna jest koncesja, a do ich nabycia uprawnieni są jedynie posiadacze pozwolenia. Podobnie sytuacja wygląda w przypadku materiałów pirotechnicznych, należących do klas P1 i P2. Wyroby klasy P1 kupić może każda pełnoletnia osoba w wolnym obrocie, a produkty klasy  P2 dostępne są wyłącznie za pozwoleniem w obrocie koncesjonowanym.

Kto może handlować fajerwerkami?

Brak wymogu zezwolenia na obrót fajerwerkami nie oznacza jednak, że każdy może zająć się ich sprzedażą. Jak tłumaczy nasz rozmówca z internetowej Hurtowni Fajerwerków As :

Handel fajerwerkami wymaga działalności gospodarczej, która prowadzona jest na podstawie odpowiedniego wpisu – dotyczącego obrotu materiałami pirotechnicznymi – do rejestru przedsiębiorstw bądź do ewidencji działalności gospodarczej, jak to miejsce w przypadku osób fizycznych. We wpisie tym zaś powinny się znajdować właściwe dla charakteru danej działalności kody PKD, np. dla sprzedawców stacjonarnych – 47.78.Z (sprzedaż detaliczna pozostałych nowych wyrobów prowadzona w wyspecjalizowanych sklepach) czy 47.89.Z (sprzedaż detaliczna pozostałych wyrobów prowadzona na straganach i targowiskach) dla tych, którzy obracają fajerwerkami także poza sklepem.

Niezwykle ważnym obostrzeniem, związanym z obrotem sztucznymi ogniami, jest zakaz sprzedaży fajerwerków osobom niepełnoletnim oraz nietrzeźwym. Dlatego też istnieje wymóg, aby w widocznym dla wszystkich miejscu wisiała tabliczka z napisem o treści: „Osobom nietrzeźwym i niepełnoletnim fajerwerków nie sprzedajemy". Złamanie tego zakazu przez sprzedawców, zgodnie z polskim prawem, stanowi przestępstwo i w zależności od okoliczności grozi:

• karą grzywny,
• karą ograniczenia wolności,
• karą pozbawienia wolności do lat 2.

Transport fajerwerków

Zapisy, regulujące przewóz materiałów pirotechnicznych znajdują się w Umowie ADR, która stanowi międzynarodową konwencję, określającą warunki przewozu drogowego towarów i ładunków niebezpiecznych. W zapisach tych znajduje się klasyfikacja fajerwerków, dotycząca ich transportu. Najczęściej spotykanymi oznaczeniami są 1.3G oraz  1.4G. Do wyrobów klasy 1.3G należą materiały, które stwarzają zagrożenie pożarem i małe zagrożenie wybuchem bądź rozrzutem, ale nie stwarzają zagrożenia wybuchem masowym. Fajerwerki klasy 1.4G z kolei to materiały, stwarzające małe zagrożenie wybuchem w przypadku ich zapalenia się podczas transportu. ADR mówi, że transport materiałów klasy 1.4G – osiągających do 333kg masy netto materiału wybuchowego oraz materiałów klasy 1.3G – do 20kg masy netto materiału wybuchowego nie wymaga zgłaszania do komendy policji i straży pożarnej właściwej dla danego regionu. Inaczej sytuacja wygląda w przypadku, gdy masa materiałów pirotechnicznych przekracza 333kg dla klasy 1.4G i 20 kg w przypadku klasy 1.3G. Wówczas przewoźnik musi zgłosić przewóz do właściwych jednostek policji oraz straży pożarnej oraz posiadać certyfikat ADR na daną jednostkę transportową. Ponadto kierowca pojazdu musi być odpowiednio przeszkolony i mieć osobowy certyfikat ADR.

Fajerwerki – warunki przechowywania i sprzedaży

Przechowywanie oraz obrót fajerwerków wymaga zachowania szczególnych środków ostrożności. Jak to wygląda w praktyce? Otóż przechowywanie i sprzedaż materiałów pirotechnicznych do 1000 kg wiąże się z koniecznością posiadania wydzielonych pożarowo pomieszczeń, a dopuszczalna ilość przechowywanych materiałów na terenie danego obiektu nie może przekraczać 1000 kg w przypadku magazynu, 300 kg w przypadku magazynu podręcznego w sklepie, a 100 kg w przypadku pomieszczenia sprzedaży detalicznej. Dalej – wyroby należy przechowywać w opakowaniach fabrycznych wraz z załączoną do nich instrukcją obsługi w języku polskim. Co istotne w pomieszczeniach tych nie można korzystać z ogrzewania elektrycznego, a instalacje elektryczne muszą spełniać takie same wymagania, jak pomieszczenia, które są zagrożone pożarem. Ponadto we wnętrzach tego typu pomieszczeń powinny znajdować się co najmniej trudno zapalne powłoki ścian, sufitów i podłóg oraz instalacja wentylacyjna grawitacyjna. W sytuacji obrotu materiałami pirotechnicznymi w ilościach, które przekraczają 1000 kg obowiązują przepisy w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy produkcji, magazynowaniu i transporcie wewnątrzzakładowym materiałów wybuchowych.

Sprzedaż sezonowa fajerwerków

Jako że popyt na sztuczne ognie znacznie wzrasta pod koniec roku z okazji nadchodzącego Sylwestra, bardzo popularna jest wówczas sprzedaż fajerwerków na specjalnych stoiskach. W przypadku sprzedaży sezonowej, trwającej więcej niż 21 dni, na takim stoisku może znajdować się jednorazowo do 1000 kg towaru brutto, a w tym produkty klasy F1, F2 i F3, T1 oraz P1. W przypadku handlu fajerwerkami, mającego miejsce w czasie krótszym niż 21 dni, waga materiałów pirotechnicznych spada do 300 kg towaru brutto. Jeśli zaś sprzedaż fajerwerków ma trwać dłużej niż 90 dni, wówczas pracodawca ma obowiązek opracowania kart kwalifikacyjnych obiektów. Ponadto każde takie stoisko czy obiekt musi spełniać określone warunki:

• posiadane wyroby pirotechniczne muszą być wyposażone w odpowiednie zabezpieczenia, chroniące je przed powstawaniem w nich niekorzystnych przemian chemicznych lub fizycznych, mogących powodować zwiększenie wrażliwości materiału na bodźce, pogorszenie trwałości chemicznej oraz powodujących inicjację wybuchu lub zapłon,
• miejsce takie powinno być wyposażone w co najmniej dwie gaśnice oraz koc gaśniczy (gaśnice powinny być pianowe o minimalnej pojemności, wynoszącej 6 litrów środka gaśniczego),
• wymiary wewnętrzne pomieszczeń muszą zapewniać bezpieczne operowanie opakowaniami składowanych wyrobów oraz swobodne poruszanie się osób – tak kupujących, jak i pracowników,
• półki, regały oraz inne wyposażenie pomieszczeń są wykonane z materiałów trudno palnych, uniemożliwiających w czasie pożaru tworzenie toksycznych związków, zagrażających zdrowiu lub życiu ludzi,
• temperatura w ich wnętrzu powinna być utrzymana na poziomie, który nie przekracza 30 °C we wnętrzu stoiska czy obiektu na wysokości 1 metra, mierzonego od ziemi,
• powinny posiadać sprawny systemu wentylacji oraz okna o właściwych wymiarach, a ich konstrukcja musi być odpowiednia, czyli taka, która zabezpieczy przechowywane materiały przed kradzieżą oraz dostępem do nich osób nieuprawnionych,
• urządzenia i instalacje elektryczne, znajdujące się w tego typu miejscach powinny zaś odpowiadać wymaganiom, które stawiane są urządzeniom, instalowanym w miejscach zagrożonych pożarem zgodnie z Polską Normą, dotyczącą instalacji elektrycznych w obiektach budowlanych, zapewniających bezpieczeństwo,
• elementy i przewody grzewcze w takich pomieszczeniach handlowych z kolei muszą być rozmieszczone w odległości przynajmniej 1 metra od opakowań, zawierających wyroby pirotechniczne, a ich temperatura nie przekracza 120 °C.

Co istotne - w każdym punkcie sprzedaży fajerwerków, niezależnie od tego czy jest on sezonowy, czy całoroczny, sprzedaż nie może przyjmować formy samoobsługi, fajerwerki zawsze powinien podawać sprzedawca. Wymogów, dotyczących miejsca sprzedaży fajerwerków, podobnie jak i tych, które dotyczą samych wyrobów pirotechnicznych, jest zdecydowanie więcej. Tutaj, na potrzeby artykułu, wybraliśmy tylko te, które są najistotniejsze. Dla sprzedawców, którzy dopiero rozpoczynają swoją drogę w handlu fajerwerkami, opanowanie ich wszystkich i wprowadzenie w życie może zatem nie być łatwe. Dlatego przy zakupie sztucznych ogni warto jest korzystać z usług firm, które dysponują dużym doświadczeniem i działają na rynku od lat.