Programowanie w szkole. Jak uczyć, by zainteresować ucznia?

Współczesny świat rozwija się i jednocześnie zmienia w tak szybkim tempie, że tradycyjne metody nauczania oparte w sporej mierze na bezpośrednim przyswajaniu wiedzy, tracą na znaczeniu. Wyzwania, jakie obecnie stoją przed edukacją, nigdy wcześniej nie były tak duże. Zmieniające się czasy przyniosły ze sobą nowe trendy w edukacji.

Od wielu lat szkoły starają się kłaść coraz to większy nacisk na rozwijanie kreatywności, logicznego myślenia, umiejętności rozwiązywania problemów oraz współpracy. Są to kompetencje, które nie tracą ważności wraz ze zmieniającą się wokół rzeczywistością, a jednocześnie pozwalają na łatwą adaptację nowego otoczenia. Narzędziem, jednym z bardziej obiecujących, o jakim wspomina się w kontekście rozwijania wspomnianych kompetencji, jest nauka programowania.

We współczesnych placówkach edukacyjnych zagościły na dobre nowe pojęcia: wstęp do programowania czy kodowania, a także kodowanie bądź programowanie w szkole. Tym samym technologie komputerowe zaliczone zostały do stałych elementów edukacji. 

Programowanie ma w obecnych czasach ogromną liczbę zastosowań. Programy sprawują kontrolę nie tylko nad naszymi komputerami domowymi, serwerami firm, banków, portali internetowych, telefonami komórkowymi, ale też sprzętami takimi jak pralki, lodówki czy windy.

Programowanie często kojarzone jest z czymś trudnym, wiedzą tajemną, która znana jest tylko nielicznym, stąd też opór bądź obawa uczniów czy też samych pedagogów przed nauką programowania w szkole. Prawdą jednak jest, iż kodować może każdy. Nie wymaga to – przynajmniej na samym początku – żadnej skomplikowanej wiedzy, długich przygotowań, czy nakładów finansowych. 

Programowanie w szkole – od czego zacząć?

Rozpoczynając wprowadzenie elementów kodowania – najczęściej ma to miejsce w klasach początkowych szkoły podstawowej – najłatwiej zacząć od zabaw rozwijających logiczne myślenie. Wskazane tutaj jest podejmowanie aktywności związanych z klasyfikowaniem przedmiotów, wyszukiwaniem cech wspólnych lub odtwarzaniem pewnych układów. W następnej kolejności powinniśmy się skupić na zabawach, w których zaczynamy układać kod, instrukcję, na podstawie jakiej przyjdzie nam wykonać pewne powierzone zadania. Jak podpowiadają eksperci z firmy AKCES Edukacja:

Nim stworzymy swój pierwszy algorytm, warto zwrócić uwagę na fakt, że kodowania możemy doszukiwać się w każdej wykonywanej przez nas czynności. Warto więc skupić się początkowo na tworzeniu instrukcji do czynności znanych i lubianych przez dzieci.

W poszukiwaniu inspiracji – pomoce dydaktyczne

Nie potrzebujemy wiele, żeby zacząć z dziećmi kodować. Warto wykorzystać to, co mamy aktualnie pod ręką. Kolorowe klocki, kartki, różnokolorowe nakrętki, kubeczki, papierowe talerzyki. Możemy wykorzystać wszystko to, co pozwoli nam zapisać, ułożyć, a następnie odtworzyć wybrany kod. W ostatnim czasie dosyć popularne stały się tak zwane maty do kodowania. Wspomniane, nazywane również kratownicami, możemy stworzyć samodzielnie, wyklejając je na przykład taśmą malarską na podłodze lub stoliku.

Nic nie stoi oczywiście na przeszkodzie, by wprowadzając elementy kodowania skorzystać z gotowych pomocy dydaktycznych bądź scenariuszy dostępnych w literaturze oraz sieci. Narzędzi ułatwiających wprowadzenie programowania do zajęć dydaktycznych w szkołach jest obecnie na rynku bardzo dużo: maty do kodowania z akcesoriami różnych producentów, różnego rodzaju roboty, karty z zakodowanymi informacjami, klocki LEGO® Education – dla młodszych np. zestaw LEGO® Education Coding Express oraz zestawy dla szkół – LEGO® Education WeDo 2.0, LEGO® MINDSTORMS® Education EV3 czy LEGO® Education SPIKE™ Prime.

Wybierając pomoce, skupić powinniśmy się przede wszystkim na potrzebach, ale i możliwościach uczniów oraz swoich. Samo narzędzie owszem jest istotne, jednak bez nauczyciela niewiele jest w stanie zdziałać. Odpowiednio dobrane narzędzie to atrakcyjny dodatek do zajęć, dobrze dobrane usprawnia pracę i podnosi jej efektywność. Zapamiętajmy jednak, by narzędzie pozostało jedynie narzędziem w drodze do osiągania wyznaczonego celu, a nie celem samym w sobie.

 Ciekawe zajęcia, czyli jakie?

Każdy z nas jest inny. Dzięki temu, że różnimy się od siebie, rozwijamy odmienne pasje, jesteśmy dobrzy w różnych rzeczach. Istotą naszej odmienności jest to, że możemy się doskonale uzupełniać, współpracując na różnych płaszczyznach. Nasza odmienność sprawia, że coś atrakcyjne dla jednej osoby może jednocześnie być nudne dla innych. 

Przygotowanie ciekawych zajęć do łatwych nie należy, istnieją jednak pewne triki, które pomogą sprawić, że prowadzone zajęcia mają szansę cieszyć się popularnością.

KROK 1: Dobry początek

Niezwykle istotne dla powodzenia zajęć jest to, jak je rozpoczniesz. Pierwsze kilka minut ma ogromne znaczenie i wpływa na powodzenie całej lekcji bardziej niż myślisz. Początek zajęć, to moment, w którym prezentujemy temat przewodni, jednak w taki sposób, by wzbudzić zainteresowanie naszych słuchaczy i wywołać ich zaangażowanie.

KROK 2: Aktywizuj uczniów

Wykorzystuj w swojej pracy metody aktywizujące uczniów. Wspomniane działanie to nic innego jak praca oparta na przyswajaniu informacji poprzez odkrywanie, przeżywanie i działanie. Pracuj metodą projektu, wykorzystuj burzę mózgów, metaplan czy dramę podczas swoich zajęć. Dobierz metody do możliwości oraz upodobań swoich podopiecznych.

KROK 3: Pobudzaj prawą półkulę

Wszyscy doskonale o tym wiemy, iż nasz mózg składa się z dwóch półkul – prawej i lewej. Prawa odpowiedzialna jest za wyobraźnię, emocje oraz zdolności artystyczne, zaś lewa za myślenie logiczne, zdolności językowe oraz liczbowe. Klasyczna edukacja szkolna pobudza przede wszystkim lewą półkulę mózgową. Zaangażowanie prawej półkuli mózgowej pomaga w przyswajaniu wiedzy oraz podtrzymaniu uwagi. By pobudzić działanie prawej półkuli, istotne jest więc stosowanie takich metod, które wzbudzają pozytywne emocje oraz angażują dziecięcą wyobraźnię. Sposobem na to jest między innymi stosowanie kolorowych graficznych pomocy dydaktycznych oraz historii z życia, wymyślonych opowieści czy praktycznych przepisów zastosowanie tego, co w danej chwili uczniowie poznają.

KROK 4. Pobudzaj zmysły

Dziecko uczy się całym sobą, stąd też tak istotne jest stymulowanie jego uwagi poprzez pobudzanie kilku zmysłów jednocześnie. Mogąc nie tylko usłyszeć o czymś, ale też zobaczyć to, dotknąć, a nawet posmakować dziecko intensywniej zapamiętuje nową wiedzę.

Im częściej nauczyciel sięga po metody stymulujące różne zmysły równocześnie, tym większą uwagę uczniów jest w stanie przyciągnąć. 

KROK 5. Podążaj za uczniem

Rolą nauczyciela jest podążanie za uczniem, wspieranie go i dostosowanie treści nauczania do jego możliwości oraz potrzeb, tak, by skutecznie wspierać talenty i różnicować wymagania wobec konkretnych wychowanków.

Owa indywidualizacja nauczania pozwala zrozumieć, iż żadne dziecko nie jest takie samo i w pracy z żadnym z nich nie można posługiwać się odgórnie przyjętymi schematami. Indywidualne podejście pedagoga do ucznia pozwala osiągać dużo lepsze efekty edukacyjne, co niejednokrotnie potwierdza nauczycielska praktyka.