Legalizacja i wzorcowanie wagi. Krótki wykład terminologiczny

Kiedy waga musi być wzorcowana, a kiedy legalizowana? Jest to pytanie, na które musi znać odpowiedź każdy producent, a także właściciel wagi, chcący ją poprawnie użytkować. Różnica, choć subtelna, niesie za sobą ważne konsekwencje prawne. Typów i rodzajów wag obecnych jest na rynku bez liku. Oprócz tych najzwyklejszych, służących do pomiaru masy ciała, istnieje cała gama urządzeń mających inne zastosowanie, np. przemysłowe. Wagi samochodowe, taśmociągowe czy cykliczne – oferty firm produkujących podobne technologie zaskakują bogactwem (ciekawskich, szukających konkretnych przykładów, zapraszamy na stronę grupy Precia Molen – czołowego producenta urządzeń mierniczych dla przemysłu). Jako jeden z rodzajów urządzeń pomiarowych, wagi pełnią istotną rolę w wielu dziedzinach życia. Ważne więc, aby działały sprawnie i niezawodnie. Dbają o to odpowiednie instytucje kontrolne, w postaci lokalnych urzędów miar.

Legalizacja wagi

O tym, kiedy waga musi być poddana kontroli decyduje prawo, a dokładnie przepisy ustawy z dnia 11 maja 2001 r., czyli tzw. Prawo o miarach (Dz. U. z 2004 r. Nr 243, poz. 2441, z późn. zm.). Przymus sprawdzenia działania przyrządu pomiarowego, zwieńczony jego dopuszczeniem do użytku, nazywamy legalizacją. W dużym uproszczeniu, obowiązkowi legalizacji podlegają wszystkie wagi automatyczne i nieautomatyczne, pełniące ważne zadania dla ochrony życia i zdrowia, porządku publicznego, czy praw konsumenta (np. wagi stosowane do diagnozowania i leczenia pacjentów szpitalnych, czy też do obliczania ceł i podatków). Przydatność tego typu urządzeń musi być odpowiednio skontrolowana przed ich wprowadzeniem do obrotu, bądź przed rozpoczęciem użytkowania. W przypadku niektórych modeli zarządza się również legalizację ponowną. Wówczas kontroli podlegają wagi, które są już w użyciu, jednak istnieje ryzyko, że z czasem utraciły swoje właściwości miernicze. O pozytywnej legalizacji zaświadcza dokument – świadectwo legalizacji, bądź też cecha legalizacji umieszczana na przyrządzie pomiarowym.

Wzorcowanie

Wzorcowanie, czyli inaczej tzw. kalibracja, to czynność dobrowolna, która może być wykonana na życzenie użytkownika sprzętu. Brak w tym przypadku prawnej kontroli metrologicznej. Nazwa ,,wzorcowanie" pochodzi od metody, stosowanej przy sprawdzaniu sprawności urządzenia. Polega ona na kontroli właściwości pomiarowych wagi w określonych warunkach i określonych punktach pomiarowych oraz stwierdzeniu, czy otrzymane wyniki pokrywają się z przyjętym wzorcem pomiarowym. Jeśli tak, urządzenie jest uważane za sprawne, co zostaje potwierdzone stosownym certyfikatem wzorcowania. Mimo, że wzorcowanie nie jest obowiązkowe, w wielu przypadkach zaleca się, aby było stosowane. Zastrzeżenie to odnosi się jednak w mniejszym stopniu do wag, w większym zaś do innych typów urządzeń pomiarowych, które mogą mieć wpływ na życie i zdrowie człowieka (np. mierniki temperatury w pomieszczeniach, gdzie przetrzymywane są środki farmaceutyczne czy produkty spożywcze). Wzorcowanie, podobnie jak legalizację, można przeprowadzić w wyznaczonych do tego celu placówkach. Są to przede wszystkim krajowy instytut metrologiczny – czyli Główny Urząd Miar – a także akredytowane i nieakredytowane laboratoria, które spełniają wszystkie ustawowe standardy dotyczące kontroli metrologicznej.