Dla których czynności zastrzeżona jest forma aktu notarialnego?

Notariusz zajmuje się między innymi sporządzaniem aktów notarialnych. Wielu osobom zależy na tym, by dana umowa była zawarta właśnie w takiej formie. W niektórych przypadkach akt notarialny jest wręcz niezbędny dla właściwego porozumienia stron i zabezpieczenia się przed różnego typu konsekwencjami. Co warto wiedzieć o tym dokumencie?  Kiedy warto rozważyć podpisanie aktu notarialnego?

Akt notarialny – czym jest?

Aktem notarialnym nazywa się potwierdzenie dokonanej czynności prawnej i/lub potwierdzenie wyrażenia woli. Forma i bardziej szczegółowa definicja takiego aktu nie zostały jednak określone w Kodeksie cywilnym. Z ustawy z 14 lutego 1991 r. Prawo o notariacie wynika natomiast jednoznacznie, że ekspert ma obowiązek sporządzić akt notarialny, o ile wymaga tego przepis prawa lub jeśli taka jest wola strony. Stroną w akcie notarialnym może być osoba mająca zdolność do czynności prawnych.

Taki dokument może być również unieważniony w oparciu o wady oświadczenia woli. Te wady zostały wyszczególnione w Kodeksie cywilnym.

Kiedy akt notarialny jest konieczny?

W polskim systemie legislacyjnym forma aktu notarialnego wymagana jest do zachowania ważności określonych czynności prawnych. Są to następujące czynności:

• przeniesienie użytkowania wieczystego,
• umowa działu spadku (o ile do spadku przypisana jest nieruchomość rolna),
• zrzeczenie się własności nieruchomości,
• umowa zobowiązująca do zbycia spadku,
• oświadczenie woli osoby niemogącej czytać,
• umowa spółki partnerskiej (a także spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i innych),
• umowa zrzeczenia się dziedziczenia spadkobiercy ustawowego z przyszłym spadkodawcą,
• umowa zobowiązująca do przeniesienia własności nieruchomości i umowa przenosząca własność (za wyjątkiem czynności wniesienia gruntów jako wkładu do rolniczej spółdzielni produkcyjnej),
• oświadczenie właściciela ustanawiającego ograniczone prawo rzeczowe na nieruchomości,
• oświadczenie darczyńcy do czasu spełnienia świadczenia wpływającego na ważność umowy darowizny.

Akt notarialny jest wymagany przez ustawodawcę do zachowania ważności powyższych czynności prawnych. Zastrzeżenie takiej szczególnej formy daje gwarancję bezpieczeństwa przeprowadzania obrotu prawnego.

Kiedy można sporządzić akt notarialny?

Wyżej opisane czynności należy sporządzić obligatoryjnie w formie aktu notarialnego. Warto jednak wiedzieć o tym, że w praktyce każda umowa może być zawarta w tej formie – o ile taka jest wola stron.

O jakie umowy chodzi? Tę kwestię wyjaśnia ekspert z Kancelarii Notarialnej Agaty Banasik:

Strony mogą na przykład nadać formę aktu notarialnego umowie majątkowej małżeńskiej niedotyczącej nieruchomości, a nawet umowie leasingu i pożyczki. Co ważne, istnieje także możliwość sporządzenia testamentu w formie aktu notarialnego.

Umowa w formie aktu notarialnego daje gwarancję, że w razie łamania jej postanowień strona może dochodzić swoich praw przed sądem.