Czym cechuje się odzież ognioodporna?

Zagrożenia związane z pojawieniem się ognia i wysokiej temperatury wymagają stosowania odpowiednich zabezpieczeń. Odzież ognioodporna właściwie dobrana do możliwych w danych warunkach czynników zagrażających zdrowiu i życiu pracowników pozwala na znacznie zmniejszenie ryzyka odniesienia obrażeń. W zależności od specyfiki wykonywanych zadań, odzież powinna być wykonana zgodnie z odpowiednią normą.

Gdzie jest potrzebna odzież ognioodporna?

Wykonywanie pracy w warunkach, w których pojawiają się różne typy zagrożeń dla zdrowia i życia, zgodnie z obowiązującymi przepisami BHP wymaga stosowania odpowiednich zabezpieczeń. Tam, gdzie nie ma możliwości używania właściwych środków ochrony zbiorowej zmniejszających pojawiające się niebezpieczeństwa, jedynym wyjściem jest korzystanie ze środków ochrony indywidualnej, w tym odpowiedniej odzieży roboczej lub ochronnej. Zadania, przy których pojawiają się zidentyfikowane zagrożenia kwalifikujące się do kategorii 2 wg Dyrektywy 89/686/EWG np. w przypadku spawaczy lub do kategorii 3, czyli m.in. płomienie, temperatura przekraczająca 100°C albo duże rozpryski gorących substancji, które mogą wystąpić przy pracy w zakładach przemysłu metalurgicznego (np. hutnictwo, odlewnictwo) czy przy wydobyciu i przetwarzaniu substancji ropopochodnych (np. platformy wiertnicze, rafinerie) wymagają stosowania odzieży ognioodpornej, spełniającej wymogi odpowiednich norm. Stałe zagrożenia tego rodzaju pojawiają się również w pracy straży pożarnej – wyjaśnia przedstawiciel firmy Zakłady Odzieżowe Wybrzeże S.I., która specjalizuje się w produkcji odzieży służbowej i ochronnej.

Odzież ochronna zabezpieczająca przed czynnikami związanymi z wysoką temperaturą oraz płomieniami, a także odpryskami różnych substancji powinna spełniać wymagania zawarte w odpowiednich do rodzaju zagrożenia normach. Obejmują one zarówno cały wyrób, jak i wszystkie materiały użyte go jego produkcji. Np. w przypadku odporności na płomienie ogniem nie może się zająć materiał, z którego jest uszyte ubranie, jak i użyte zamki, rzepy, taśmy, elementy odblaskowe czy guziki. Takie same właściwości muszą mieć również nici.

Czynniki ryzyka związane z wysoką temperaturą pojawiają się w wielu zakładach pracy i na różnych stanowiskach. Dotyczą m.in. takich branż jak obróbka szkła, metalu, tworzyw sztucznych, ale również przemysł piekarsko-cukierniczy oraz chemiczny. Do najczęściej pojawiających się niebezpieczeństw należy otwarty płomień, promieniowanie cieplne, ciepło konwekcyjne, kontakt z gorącymi przedmiotami, a także rozpryski płynnego metalu.

Wymagania dla odzieży ochronnej dla zagrożeń termicznych i ogniowych

Kwestie, które powinien wziąć pod uwagę każdy producent odzieży ochronnej, czyli parametry, dotyczące zabezpieczania przed zagrożeniami, związanymi z ogniem i wysoką temperaturą, regulują obowiązujące normy. Obowiązującą przez dłuższy czas normą była EN 531. Według niej zagrożenia obejmowały kategorie oznaczane poszczególnymi literami: A (rozprzestrzenianie się płomienia), B (odporność na ciepło konwekcyjne), C (odporność na promieniowanie cieplne), D (odporność na duże rozpryski płynnego aluminium), E (odporność na duże rozpryski płynnego żelaza). W obrębie każdej z klas wyróżniano kilka kategorii wytrzymałości. Dla ciepła konwekcyjnego było to 5 poziomów od B1 do B5 o różnych czasach, w jakich ciepło może przeniknąć przez materiał.

Przy promieniowaniu cieplnym wyróżniano klasy od C1 do C4, określające stopień przenoszenia ciepła wyrażany w sekundach. Dla odporności na rozpryski obowiązywało po 3 klasy (D1–D3 oraz E1–E3). Norma EN 531 została zastąpiona normą EN 11612 Odzież chroniąca przed czynnikami gorącymi i płomieniem. W stosunku do poprzedniej normy pojawiła się w niej dodatkowa kategoria odporności na ciepło kontaktowe oznaczana literą F. Dla czynnika tego wyróżniono 3 poziomy F1–F3. Dla rozprzestrzeniania płomieni (A) stosuje się badanie rozprzestrzeniania na powierzchni materiału (A1) oraz na jego krawędziach (A2). 

Jeśli ubranie wykonane według tej normy zapewnia ochronę przed więcej niż jednym czynnikiem (A, B, C, D, E, F), informacja ta jest podana na wszytej w nie etykiecie w postaci kodów literowych. Możliwe są różnego rodzaju połączenia, np. (ABC lub ABCDEF).

Warto pamiętać, że ubrania zgodne z normą EN 11612 nie mają zastosowania ani w pracy spawaczy ani nie odnoszą się do odzieży dla strażaków. W pierwszym przypadku zastosowanie ma norma EN 11611 Odzież ochronna do stosowania podczas spawania i w procesach pokrewnych. Zapewnia ona wytrzymałość na odpryski stopionego metalu, odporność na krótkotrwały kontakt z płomieniem, promieniowaniem cieplnym i łukiem elektrycznym. Odzież dla spawaczy jest dostępna w dwóch klasach – 1 dla niższego ryzyka (15 kropli stopionego metalu i RHTI 24 ≥ 7 s) oraz 2 dla wyższego (25 kropli stopionego metalu i RHTI 24 ≥ 16 s).

W przypadku odzieży, która jest przeznaczona jedynie do incydentalnego kontaktu z temperaturą i płomieniami może być stosowana odzież wykonana według normy EN 14116  Odzież ochronna chroniąca przed ograniczonym rozprzestrzenianiem płomienia. Wyroby zgodne z tą normą sprawdzą się jednak wyłącznie w sytuacji kontaktu krótkotrwałego, bez występowania wysokiej temperatury, a pojawiający w danym miejscu płomień musi być niewielki.

Kwestie związane z odzieżą ochronną dla straży pożarnej opisuje norma EN 469 Odzież ochronna dla strażaków. Wymagania i metody badania odzieży ochronnej do akcji przeciwpożarowej. Parametry odzieży są opisywane na dwóch poziomach – wyższym (2) oznaczającym lepsze właściwości ochronne i niższym (1). Najważniejsze dane dotyczące zapewnianej ochrony dotyczą zabezpieczenia: przed ciepłem przy oddziaływaniu płomienia (Xf), przed promieniowaniem cieplnym (Xr), odpornością na przesiąkanie wody (Y) oraz przenikanie pary wodnej (Z).