Czy istnieje typ wózka widłowego, który nie jest objęty nadzorem UDT?

Przyzwyczailiśmy się do tego, że nadzór UDT (Urzędu Dozoru Technicznego) i wózki widłowe są nieodłączną parą. Tymczasem istnieje spora grupa wózków wyposażonych w widły, które nie podlegają zgłoszeniu do UDT i nie ma konieczności poddawania ich okresowym czy doraźnym badaniom w obecności urzędowych inspektorów. Jakie to typy wózków i co decyduje o ich wyłączeniu spod nadzoru? Dla doświadczonych użytkowników wózków widłowych sprawa rozróżnienia wózków podlegających nadzorowi od tych, które nie są objęte pieczą UDT, jest oczywista. Ten tekst zawiera wskazówki dla osób dopiero zamierzających kupić nowe lub używane wózki widłowe. Mówiąc najogólniej: cechą, która odróżnia wózki nadzorowane od pozostałych, jest rodzaj napędu mechanizmu podnoszącego.

Wózki widłowe objęte nadzorem UDT

Wózki widłowe, popularnie nazywane sztaplarkami, w oficjalnej nomenklaturze figurują jako wózki jezdniowe. Należy on do większej grupy, znanej jako Urządzenia Transportu bliskiego (UTB). Dokumentem, który stanowi podstawę do zaistnienia dozoru, jest Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 grudnia 2012 r. w sprawie rodzajów urządzeń technicznych podlegających dozorowi technicznemu. Natomiast szczegółowe postanowienia dotyczące nadzoru UDT nad wózkami widłowymi i innymi UTB, zawiera Rozporządzenie Ministra Przedsiębiorczości i Technologii z 30 października 2018 r. w sprawie warunków technicznych dozoru technicznego w zakresie eksploatacji, napraw i modernizacji urządzeń transportu bliskiego. Zgodnie z zapisami rozporządzenia konieczne jest zgłoszenie do UDT wszystkich wózków jezdniowych podnośnikowych z mechanicznym napędem podnoszenia. Jakie konkretnie wózki należą do opisanej kategorii, wyjaśnia przedstawiciel dostawcy wózków widłowych IPZ, prowadzącego sprzedaż nowych i używanych wózków widłowych w Szczecinie, Gdańsku i Olsztynie:

Nadzorem UDT objęte są wszystkie wózki jezdniowe posiadające możliwość podnoszenia ładunków przy użyciu dowolnego systemu, który nie jest napędzany ręcznie, lecz mechanicznie. W tej kategorii mieszczą się wózki czołowe, boczne i specjalne, czyli np. wózki z podestem podnoszonym wraz z operatorem oraz wózki ze zmiennym wysięgiem (wózki z masztem teleskopowym). Nie jest w tym przypadku istotne, czy wózek ma napęd elektryczny czy spalinowy. Z dozoru UDT nie zwalnia też brak stanowiska operatora (wózki prowadzone), o ile maszyna posiada mechaniczny napęd podnoszenia ładunku. Nadzorem objęte są zarówno sztaplarki czołowe, wózki wysokiego składu jak i potężne maszyny terenowe o udźwigach rzędu kilkudziesięciu ton.

Typy wózków jezdniowych, których nie obejmuje nadzór UDT

Chociaż nazwy wózek jezdniowy i wózek widłowy są używane zamiennie, to faktycznie te dwie kategorie nie pokrywają się ze sobą. Wśród wózków jezdniowych wyróżniamy wózki naładowne, unoszące, podnośnikowe, ciągnikowe i specjalne. Wózki widłowe znajdują się w kategorii wózków podnośnikowych, specjalnych i unoszących. Zgodnie z przepisami wózki widłowe podnośnikowe i specjalne podlegają nadzorowi, natomiast wózki widłowe unoszące nie są objęte dozorem UDT. W tej grupie mieszczą się wszystkie paleciaki elektryczne prowadzone lub wyposażone w podest dla operatora, które służą do transportu poziomego. Różnica pomiędzy podnoszeniem i unoszeniem polega na wysokości, na jakiej znajduje się ładunek. Pod pojęciem unoszenia rozumie się odległość od podłoża, która jest konieczna do przemieszczania ładunku, czyli tzw. wysokość transportową. W przepisach nie określono dokładnie, ile wynosi wysokość transportowa, jednak w praktyce nie przekracza ona 25-30 cm. Dozór UDT nie dotyczy też takich maszyn do transportu poziomego jak wózki pchające i ciągnikowe. Są one wykorzystywane w magazynach i zakładach produkcyjnych jako napęd dla pociągów logistycznych oraz do przemieszczania ładunków wyposażonych we własny układ jezdny. Ponadto spod dozoru UDT wyłączone są też ręczne paleciaki oraz wózki widłowe z ręcznym mechanizmem podnoszenia. Dotyczy to również ręcznych wózków podnośnikowych wyposażonych w maszt, które dysponują znacznymi udźwigami i możliwością podnoszenia ładunków na wysokość nawet około 2,5 m.

Mniej formalności i mniejsze koszty eksploatacji

Konsekwencją niepodlegania przepisom o dozorze UDT jest brak konieczności rejestrowania wózka, przeprowadzania badań odbiorczych, okresowych czy doraźnych z udziałem urzędowych inspektorów. Nie ma też obowiązku prowadzenia rozbudowanej dokumentacji. Operatorami i konserwatorami wózków nieobjętych dozorem UDT mogą być osoby bez specjalnych pozwoleń licencji. W praktyce oznacza to, że operator rozpoczyna pracę po przeprowadzeniu instruktażu stanowiskowego. Eksploatacja maszyn wyłączonych spod dozoru UDT odbywa się bez uciążliwych formalności. Pozwala też na znaczną redukcję kosztów, które generują badania techniczne oraz zdobywanie uprawnień przez operatorów i konserwatorów.