Najczęściej występujące choroby oczu u dzieci

Zaburzenia widzenia często dotyczą najmłodszych – kilkulatków, a nawet niemowląt. Wiele z nich ma charakter wrodzony, niektóre wykrywa się dopiero po pewnym czasie. Diagnozowanie schorzeń u maluchów bywa szczególnie trudne. Dzieci rzadko skarżą się, że widzą źle, ponieważ nie wiedzą, jak powinny widzieć prawidłowo. Istotną rolę odgrywa czujna postawa rodzicielska – uważne obserwowanie zachowania pociechy i odbywanie wizyt u okulisty. Z jakimi chorobami oczu wieku dziecięcego spotykamy się najczęściej? Wybrane przykłady schorzeń prezentujemy Państwu poniżej. Serdecznie zapraszamy do lektury.

Niedowidzenie

Niedowidzenie to dolegliwość polegająca na zmniejszeniu ostrości wzroku jednego bądź obu oczu. Nie jest wywołana przez konkretne zaburzenie organiczne i występuje niezależnie od wdrożonych metod korekcji optycznej. Oko niedowidzące widzi znacznie gorzej od oka zdrowego. Niedowidzenie powstaje zazwyczaj u dzieci około szóstego–ósmego roku życia – w najważniejszym etapie rozwoju wzroku. Nasilenie objawów zależy od wieku, w którym pojawia się przeszkoda dla widzenia obuocznego. Główną przyczyną powstania niedowidzenia jest niewłączenie oka w proces widzenia. Może to wynikać z kilku przyczyn – ograniczonego używania oka (z uwagi na przeszkody typu opadanie górnej powieki, zaćma, zmniejszenie przejrzystości rogówki), dużej wady refrakcji (nadwzroczność, astygmatyzm), różnowzroczności lub zeza jednostronnego. Diagnostyka okulistyczna obejmuje pełen zakres badań, a leczenie jest nakierowane przede wszystkim na usunięcie przyczyny niedowidzenia oraz wyrównanie wady refrakcji. Często stosowaną metodą jest włączanie niedowidzącego oka w proces widzenia poprzez okresowe zasłanianie oka zdrowego (tzw. obturacja).

Choroba zezowa

Zez to zaburzenie polegające na nierównoległym ustawieniu gałek ocznych oraz wynikającej z tego zakłóconej kontroli ruchu gałek na poziomie połączeń nerwowo-mięśniowych. Wyróżniamy zez jednostronny (stałe zezowanie jednego oka) i naprzemienny (zezowanie raz jednego, raz drugiego oka). Oko może zezować w różnych kierunkach – zbieżnie, rozbieżnie, ku górze, dołowi itp. Poza zezem jawnym towarzyszącym (z widocznym nieprawidłowym ustawieniem gałki ocznej), spotykamy zez ukryty (niewidoczny) polegający na zaburzeniu równowagi napięcia mięśni gałkoruchowych (ujawnia się w sytuacjach osłabienia widzenia obuocznego) oraz zez jawny nietowarzyszący (tzw. porażenny), cechujący się zaburzeniami motoryki gałki ocznej. Najczęściej za rozwój schorzenia odpowiadają zaburzenia refrakcji, choroby gałki ocznej i oczodołu, choroby mięśni gałkoruchowych/nerwów unerwiających i choroby ośrodkowego/obwodowego układu nerwowego. Za czynniki sprzyjające uznaje się uwarunkowania genetyczne i przyczyny somatyczne. Zdiagnozowany zez może być leczony zachowawczo (korekcja okularowa, rehabilitacja wzrokowa itp.) lub zabiegowo (iniekcje toksyny botulinowej, operacje mięśni gałkoruchowych). Najlepsze rezultaty przynosi stosowanie kilku metod. Wczesne rozpoczęcie leczenia zeza pozwala na eliminację choroby i przywrócenie równoległego ustawienia oczu.

Retinopatia wcześniacza

Niektóre schorzenia narządu wzroku można wykryć już w wieku niemowlęcym. Doskonały przykład stanowi retinopatia wcześniacza. To schorzenie polegające na niedostatecznym wykształceniu naczyń siatkówki oka. Niedojrzałość tkanek budujących oko sprawia, że proces ich unaczynienia przebiega w zaburzony sposób. W rezultacie dochodzi do nieprawidłowości rozwojowych, takich jak: powstawanie niechcianych naczyń krwionośnych w siatkówce i ciele szklistym, wewnątrzgałkowy rozrost tkanki łącznej, odwarstwienie siatkówki. W skrajnym przypadku retinopatia może doprowadzić do ślepoty. Diagnostyka wykonywana jest na podstawie badania dna oka. Do oceny całej siatkówki łącznie z obwodem służy wziernikowanie. W Klinice Kalmedica w Kaliszu badanie to jest przeprowadzane przy pomocy nowoczesnego aparatu Retcam. Choroba we wczesnym stadium może cofnąć się samoistnie, choć konieczne są kontrole lekarskie. Przypadki zaawansowane leczy się zabiegowo, np. poprzez iniekcję preparatów, krioterapię, fotokoagulację laserową czy też witrektomię.

Niedrożność dróg łzowych

Niedrożność dróg łzowych u dzieci polega na zablokowaniu przepływu łez kanalikami z worka spojówkowego do jamy nosa. Taki stan wynika najczęściej z zaistnienia przeszkody zamykającej odpowiednio ukształtowany kanalik – cienkiej błonki na końcu przewodu nosowo-łzowego. Przyczynę mogą też stanowić wcześniactwo oraz anomalie anatomiczne (zarośnięcie punktów łzowych, przetoka łzowa, przepuklina woreczka łzowego itp.). Bardzo często rezultaty daje leczenie zachowawcze – odpowiednia higiena worka spojówkowego roztworem soli fizjologicznej, antybiotykoterapia i specjalne masaże worka łzowego. W zaawansowanych przypadkach wdrażane są specjalne metody chirurgiczne. Najczęściej stosowanym zabiegiem jest sondowanie, czyli mechaniczne udrożnienie dróg łzowych poprzez przebicie błony zamykającej ujście przewodu nosowo-łzowego. Procedurę tę można wykonać już u dzieci w wieku niemowlęcym, po ukończeniu pierwszego miesiąca życia. Absolutną podstawę stanowi szybkie wykrycie choroby i rozpoczęcie leczenia. Sprawnie podjęta terapia pozwala na usunięcie schorzeń okulistycznych w ponad 90% przypadków.