Sterylizacja akwariów, oczek wodnych i małych stawów z zastosowaniem promieni UV-C

Ogrodowe oczko lub staw wypełniony krystalicznie czystą wodą, w której można bez przeszkód obserwować znajdującą się w niej florę i faunę to marzenie każdego ich właściciela. Istnieje sporo naturalnych metod oczyszczania wody, a także bardzo dużo sztucznych urządzeń filtracyjnych, które potrafią wychwycić najmniejsze mechaniczne drobinki. Jednakże żaden, nawet najwymyślniejszy filtr nie oczyści wody z pewnych drobnych mikroorganizmów.

Tajna broń do walki z wodnymi mikroorganizmami, czyli promienie UV-C

W całym spektrum występującego w przyrodzie promieniowania elektromagnetycznego znajdują się duże obszary niewidocznych gołym okiem fal dłuższych i krótszych od światła widzialnego. Wśród fal krótszych występują trzy zakresy promieniowania ultrafioletowego, z których nas będzie interesował zakres o długości od 200 do 280 nm, albowiem takie właśnie promieniowanie elektromagnetyczne, określane skrótem UV-C,  jest zabójcze dla żywych komórek. Promienie UVC to nasz naturalny, niewidoczny, a więc tajny sojusznik w walce z drobnymi glonami i  pierwotniakami powodującymi zielonkawe zabarwienie wody i jej nieprzyjemny zapach oraz bakteriami i wirusami wywołującymi różne choroby ryb. W naturze chronieni jesteśmy przed tym promieniowaniem, wytwarzanym także przez Słońce, przez ziemską atmosferę; potrafimy jednak produkować sztuczne urządzenia wytwarzające elektromagnetyczne fale UV-C, które niszczą różnego rodzaju niepożądane mikroorganizmy. Takie urządzenia, o których więcej w następnym akapicie opowie nam Pan Aleksander Warwocki z firmy AQVA-LIGHT z Gostynina, to specjalne lampy i promienniki sterylizujące z różnego rodzaju filtrami.

Sterylizatory UV-C w ogrodowych oczkach wodnych

Co do zasady, sterylizatory używane do czyszczenia wody w akwariach, oczkach wodnych czy małych stawach, nie różnią się niczym od tych, które od dawna są stosowane w szpitalach, laboratoriach czy przemyśle spożywczym. Różnice tkwią w ich konstrukcji. Typowy sterylizator używany przez akwarystów i ogrodników do czyszczenia wody to po prostu rura z tworzywa sztucznego lub metalu posiadająca na swych końcach odpowiednie króćce łączące ją ze światem zewnętrznym. Wewnątrz owej rury jest zainstalowany w hermetycznej obudowie żarnik emitujący promieniowanie UV-C. Przepływająca przez rurę woda jest poddawana działaniu tego promieniowania, co prowadzi do uśmiercania znajdujących się w niej mikroorganizmów, a więc bakterii, wirusów, grzybów, glonów i pierwotniaków. Mimo iż na rynku jest dużo różnych sterylizatorów wody, to mają one podobną konstrukcję, a najważniejszym ich elementem są wszelkiego rodzaju promienniki UV-C. Często lampy UV-C wbudowane są bezpośrednio w filtrach do wody.  Opisana konstrukcja sterylizatorów i metoda ich stosowania całkowicie zabezpiecza pożyteczną florę bakteryjną zbiornika, ponieważ operacji oczyszczania poddawana jest jedynie woda doprowadzana do filtra z lampą UV w akwarium, oczku wodnym lub stawie. Woda  przepływa przez filtr, a znajdujący się wewnątrz filtra promiennik UVC o właściwościach bakteriobójczych, oczyszcza wodę z niepożądanych mikroorganizmów takich jak bakterie, wirusy, grzyby i pierwotniaki.

Rodzaje filtrów i sterylizatorów oraz zasady ich dobierania, konserwowania i eksploatowania

Zwykłe, „dzikie” akweny utrzymują równowagę biologiczną samoistnie, w sposób naturalny. Sztuczne zbiorniki, a do nich należą akwaria i stawy ogrodowe, tego nie potrafią. W tym wypadku niezbędna jest ingerencja człowieka. Prawidłowo dobrany filtr do oczka wodnego wspomaga utrzymanie w nim odpowiedniej równowagi biologicznej i mechanicznej. Do wyboru mamy filtry ciśnieniowe przeznaczone głównie do mniejszych i średnich oczek wodnych czy stawów oraz filtry przepływowe montowane przede wszystkim w większych stawach. Niezależnie jednak od rodzaju filtra mechanicznego powinien on posiadać także żarnik UV-C, który wyglądem i kształtem przypomina tradycyjną świetlówkę (liniową T5, T8 lub kompaktową 2-pinową G23 lub 4-pinową 2G11, 2G7,). Promienniki nadfioletu UVC różnią się od zwykłych świetlówek nie tylko tym, że rurki szklane nie są pokryte luminoforem – są przezroczyste, ale przede wszystkim emitują szkodliwe dla człowieka i zwierząt promieniowanie UV typu C. Wydajność filtrów należy dopasować do wielkości stawu, przy czym w doborze lampy UV należy przyjmować 1W mocy na każde tysiąc litrów wody w zbiorniku. Warto wiedzieć, że filtry nie działają w temperaturach poniżej 10°C, dlatego powinno się je przed zimą odłączać, a nawet zdemontować i wyczyścić. Przed ponownym uruchomieniem filtra na wiosnę należy sprawdzić stan jego żarnika; dobrze jest wiedzieć, kiedy promiennik był montowany i jak długo eksploatowany, ponieważ jego skuteczna żywotność sięga zazwyczaj do 9000 godzin. Najczęściej wybierane promienniki do sterylizacji wody w oczkach wodnych to promienniki TUV firmy PHILIPS oraz Puritec HNS firmy OSRAM.