Rodzaje kruszyw mineralnych. Podstawowa klasyfikacja

Kruszywa mineralne to materiały sypkie pozyskiwane ze skał występujących w naturze, poddawane (choć nie zawsze) obróbce mechanicznej. Podobnie jak kruszywa sztuczne, znajdują zastosowanie w przemyśle budowlanym – m.in. przy wytwarzaniu betonów oraz zapraw, elementów ścian i stropów, jak również w charakterze podsypki wyrównującej/izolacyjnej. W jaki sposób dzielimy kruszywa mineralne? Szczegóły poniżej. Kruszywa mineralne podlegają podziałowi według trzech głównych kryteriów. Należą do nich rodzaj surowca skalnego/sposób uzyskania, uziarnienie kruszywa oraz gęstość objętościowa.

Rodzaj surowca skalnego/sposób uzyskania

Wziąwszy pod uwagę rodzaj surowca skalnego i sposób jego uzyskania, wyróżniamy kruszywa niekruszone oraz łamane. Kruszywa niekruszone mogą być wydobywane w formie gotowej do wykorzystania (np. piasek rzeczny, pospółka) bądź też poddawane płukaniu i frakcjonowaniu w celu odsiania pyłów i cząstek pochodzenia organicznego oraz uzyskania kruszywa o ściśle określonych parametrach ziaren. Kruszywa łamane – jak sama nazwa wskazuje – podlegają natomiast procesowi łamania, tj. mechanicznego rozdrabniania skał litych (dolomitów, granitów, marmurów, piaskowców, wapieni i in.). Efektem całej procedury jest otrzymanie kruszywa o różnym stopniu granulacji – np. w postaci mączki, tłucznia, kamienia łamanego, grysu czy też mieszanki kruszyw frakcjonowanych/niefrakcjonowanych.

Uziarnienie kruszywa mineralnego

Uziarnienie kruszywa oznacza zawartość poszczególnych frakcji określoną w procentach. Frakcją jest natomiast zbiór ziaren o wymiarach ograniczonych dwoma kolejnymi sitami o określonej wielkości kwadratowych oczek. Frakcja 4-8 oznacza ziarna przechodzące przez sito o wielkości oczek 8 mm i zatrzymujące się na sicie o wielkości 4 mm. Pod względem uziarnienia, możemy wyróżnić kruszywo drobne (średnica ziaren do 2 mm), średnie (2-63 mm), a także grube (powyżej 63 mm). Jak to się przekłada na rzeczywistość?

Do grupy kruszywa drobnego zaliczamy np. piasek. Żwir mieści się w zakresie 2-63 mm, zatem jest kruszywem o średnim uziarnieniu. Średnica ziaren pospółki, stanowiącej mieszaninę piasku i żwiru, nie przekracza 16 mm. Na odrębną wzmiankę zasługują również otoczaki, które są klasyfikowane jako kruszywo grube. Uziarnienie oscyluje tu w zakresie 63-250 mm – objaśnia przedstawiciel firmy Kruszywa Polskie S.A. oferującej wysokiej klasy kruszywa bazaltowe i mineralne, w tym żwiry płukane oraz mieszanki piaskowo-żwirowe.

Kruszywa z grupy drobnej (piasek, mączka…) stosuje się przede wszystkim przy tworzeniu zapraw murarsko-tynkarskich, podsypek wyrównujących na twardych podłożach oraz w charakterze wypełnienia między kruszywami grubszymi w mieszankach betonowych. Kruszywa średnie (np. żwir, tłuczeń) stanowią wiodący składnik mieszanek betonowych. Stosuje się je przy wyrównywaniu i utwardzaniu podłoża gruntowego. Kruszywa grube (m.in. otoczaki czy kamienie łamane) są używane do utwardzania gruntu i do budowy murów. Mogą też posłużyć jako uzupełnienie mieszanki betonowej w tzw. betonach rodzynkowych.

Gęstość objętościowa i inne parametry

Przez gęstość objętościową rozumiemy stosunek masy materiału do jego objętości (kg/m ³). Kierując się tymi wytycznymi, możemy sklasyfikować kruszywa lekkie (gęstość poniżej 1800 kg/m ³), zwykłe (1800-3000 kg/m ³) oraz ciężkie (gęstość przekraczająca wartość 3000 kg/m ³). Poszukując dokładnych informacji o parametrach danego kruszywa, należy odwiedzić strony internetowe producentów, takich jak wspomniana już firma Kruszywa Polskie. Powinny się tam znajdować deklaracje właściwości użytkowych. Prezentują one zasadnicze charakterystyki, właściwości i specyfikacje techniczne wszystkich dostępnych kruszyw wraz ze wskazaniem zamierzonego zastosowania oraz norm, w oparciu o które materiały zostały przebadane. Otrzymując dostęp do tak kluczowych informacji zyskujemy pewność, czy dane kruszywo mineralne spełnia nasze oczekiwania i czy faktycznie chcemy się w nie zaopatrzyć.