Rehabilitacja po udarze. Zasady postępowania

Rehabilitacja po udarze jest koniecznym elementem leczenia. Udar mózgu to zaburzenia czynności mózgu, które powstają w wyniku zmian naczyniowych. W 80% przypadków udar mózgu wynika z ograniczenia przepływu mózgowego (udar niedokrwienny), pozostałe to wynik krwotoku (udar krwotoczny). Aby po leczeniu szpitalnym przywrócić funkcje mózgu jak najszybciej należy wdrożyć działania rehabilitacyjne.

Udar niedokrwienny mózgu i szybka pomoc po incydencie – zalecenia ESO

Udar niedokrwienny mózgu corocznie zbiera żniwo w postaci 60 tys. nowych zachorowań (171 na 100 tys. mężczyzn i 93 na 100 tys. kobiet). W praktyce oznacza to aż 1 osoba na 6 dozna udaru w ciągu swojego życia, a u 8% z nich w ciągu roku wystąpi ponowny udar. Tym samym udar jest trzecią przyczyną śmierci wśród dorosłych (po chorobach serca i nowotworach). Warto jednak podkreślić, że spośród osób, które doświadczyły udaru 44-75% przeżywa i potrzebuje rehabilitacji, gdyż są w pełni zależne od otoczenia. Dlatego też według obecnych zaleceń ESO (z ang. European Stroke Organization) rehabilitacja po udarze jest konieczna u chorych, gdyż poprawia wyniki leczenia niezależnie od wieku, płci i objawów pacjenta. Tym samym fizjoterapia i terapia zajęciowa znacząco wpływają na poprawę niewielkiego lub umiarkowanego upośledzenia i tym samym skrócenie czasu spędzanego w łóżku. Zalecenia ESO nie konkretyzują rodzaju i częstotliwości rehabilitacji, jednak podkreślają, że wraz z leczeniem farmakologicznym ma istotny wpływ na stan chorego. Warto również podkreślić, że zwracają także uwagę na konieczność wykonywania ruchów biernych u osób, które nie są w stanie aktywnie uczestniczyć w rehabilitacji. Dzięki temu zmniejsza się ryzyko przykurczów i odleżyn. Rehabilitacja po udarze (udar niedokrwienny, ale również udar krwotoczny) powinna obejmować także terapię mowy i języka, co skutecznie pomoże w komunikowaniu i połykaniu, a tym samym zwiększy jakość życia.

Kiedy rozpocząć rehabilitację i jak powinna wyglądać? – zalecenia SCN PTN

Oprócz zaleceń ESO stosuje się również zalecenia Polskiego Towarzystwa Neurologicznego - Sekcja Chorób Naczyniowych z 2011 roku, w których także określono rehabilitację jako obowiązkowy element leczenia po udarze. SCN PTN uznaje za konieczną rehabilitację medyczną, fizjoterapię oraz terapię zajęciową (w tym terapię prowadzoną m.in. przez logopedów). Specjaliści zwracają uwagę, że nie ma przeciwwskazań do rozpoczęcia rehabilitacji czynnej po stabilizacji stanu ogólnego – nawet poniżej 24 godzin od incydentu. Najczęściej terapia trwa od 3 do 6 miesięcy od zachorowania. Aby rozpocząć rehabilitację poza oddziałem udarowym (np. w Naszej Klinice w Ożarowie Mazowieckim), należy ocenić stabilność stanu chorego oraz oszacować, czy jest w stanie czynnie w niej uczestniczyć. W czasie terapii według zaleceń SCN PTN pacjent powinien korzystać z kinezyterapii oraz uzupełniających zajęć fizykalnych. Z kolei u chorych nieprzytomnych bądź z nasilonymi niedowładami, do których ćwiczenia dobierane są według indywidualnych potrzeb chorego (m.in. ruchy bierne, zmiana ułożenia, neutralne pozycje).