Na czym polega falcowanie?

Poligrafia to dziedzina najeżona specjalistycznymi nazwami określającymi m.in. procesy zachodzące na każdym z wielu etapów przygotowania druku, od projektu po wykończenie, a także narzędzia i maszyny w tych procesach wykorzystywane. Niektóre z tych nazw mówią cokolwiek tylko nielicznym, podczas gdy tak naprawdę ich odpowiedniki w rzeczywistości to nic skomplikowanego. Tak właśnie rzecz ma się chociażby z falcowaniem. Falcowanie to nic innego jak… składanie arkusza papieru. Arkusz ten może być czysty lub też zadrukowany, po obu stronach lub tylko z jednej, a złożenia przebiegać mogą w różnych kierunkach, choć najlepiej falcować papier wzdłuż włókien, z których jest on wytworzony. – Zagięcie w poprzek przebiegu włókien w strukturze papieru jest trudniejsze i mniej estetyczne, ponieważ arkusz szybko pęka w miejscu falcowania – wyjaśnia ekspert z drukarni i wydawnictwa Edytor Studio.

Format i liczba stron

To miejsce falcowania fachowo nazywane jest falcem lub złamem, a po złożeniu papieru staje się nową krawędzią arkusza. Falcowanie (albo rzadziej: złamywanie) bowiem ma na celu nadanie mu docelowego formatu nie przez cięcie, ale właśnie przez złożenie, które jednocześnie pozwala uzyskać określoną liczbę stron ulotki czy broszury. Arkusz papieru jest najczęściej falcowany na pół – dzięki temu np. z kartki formatu A4 uzyskuje się otwieraną czterostronicową ulotkę o formacie A5. Złożenie na pół może być też wielokrotne – np. jeśli złożymy arkusz w połowie trzy razy, otrzymamy składkę o szesnastu stronach. Proporcje falcowania nie muszą jednak wynosić 1:1. Dzięki falcowaniu z różnych stron arkusza i zaginaniu go w różnych kierunkach możemy też stworzyć chociażby harmonijkę czy folder ze składanymi „skrzydełkami”.

Urządzenia do falcowania

Falcowanie arkuszy papieru niekiedy wykonuje się ręcznie, ale zazwyczaj służą do tego maszyny zwane falcerkami tudzież złamywarkami (a niepoprawnie czasem też falcarkami czy nawet falcówkami). Złamywak – albo falcaparat – to z kolei urządzenie odcinające i odpowiednio składające arkusze drukowane na podłożu odwijanym z roli papieru. Tak właśnie w offsetowym druku zwojowym tworzy się choćby codzienne gazety, które są przecież dużymi płachtami papieru złożonymi pionowo na pół.