Sprawy spadkowe. Zasady dziedziczenia

Sprawy spadkowe to budzące wiele emocji czynności prawne, których podejmują się kancelarie prawne. Chodzi bowiem o podział majątku po zmarłej osobie. Testamenty nie zawsze są jednoznaczne, a zasady dziedziczenia mogą być niezrozumiałe. Szczególnie skomplikowane są sytuacje, w których spadkodawca nie pozostawił po sobie żadnego testamentu. Wówczas trzeba pamiętać o kilku zasadach.

Pierwszeństwo testamentu

Artykuł 941 Kodeksu cywilnego wyraźnie określa, że rozporządzanie majątkiem na wypadek śmierci jest możliwe jedynie na podstawie ważnego testamentu. Jeśli w tym akcie spadkodawca ujął cały spadek, to wówczas zapisy w nim zawarte mają zawsze pierwszeństwo.

Jeśli jednak spadkodawca nie powołał spadkobiercy, osoby powołane nie chcą być spadkobiercami lub testament uznano za nieważny, wówczas zastosowanie ma dziedziczenie na drodze prawnej. Odnosi się ona do całości spadku. Zasady dziedziczenia na podstawie ustawy mogą wydawać się skomplikowane, ale w rzeczywistości są one logiczne i przejrzyste.

W przypadku jakichkolwiek wątpliwości w związku ze sprawami spadkowymi najlepiej udać się po pomoc do prawnika. Postępowaniami spadkowymi zajmuje się między innymi Kancelaria Adwokacka adwokata Andrzeja Karpowicza.

Kto dziedziczy w pierwszej kolejności?

Ustawowymi spadkobiercami dziedziczącymi w pierwszej kolejności są małżonek zmarłego oraz dzieci. Osoby te dziedziczą w częściach równych. Jeśli jednak dzieci jest więcej niż troje, to trzeba pamiętać o zasadzie, że udział małżonka nie może być mniejszy niż jedna czwarta całości spadku. Jest tak w przypadku dziedziczenia ustawowego.

Co to oznacza w praktyce? Wówczas udział małżonka będzie wynosić jedną czwartą część, natomiast potomstwo będzie dziedziczyć po równo w pozostałych trzech czwartych częściach. Łatwiej przedstawia się sprawa w przypadku jednego dziecka, bo wówczas obie osoby, czyli małżonek i dziecko, dziedziczą spadek po połowie.  

Spokrewnieni w linii prostej – wstępni i zstępni

Przy dziedziczeniu ustawowym prawnicy często posługują się terminami „wstępni” i „zstępni”. Te pojęcia mają zastosowanie wprawie cywilnym i w prawie podatkowym. Warto przybliżyć sobie znaczenia tych terminów.

Zstępnymi nazywa się potomków, to jest dzieci, wnuków, prawnuków. Są to osoby spokrewnione ze spadkodawcą w linii prostej. Wstępni to z kolei przodkowie, tacy jak rodzice, dziadkowie, pradziadkowie itd. Te osoby również są spokrewnione w linii prostej.

W tym kontekście dobrze jest rozważyć kilka przykładów. Jeśli spadkodawca zmarł nie pozostawiwszy po sobie testamentu, to wówczas majątek jest dziedziczony na mocy ustawy przez małżonka i zstępnych. Jeżeli dziecko spadkodawcy zmarło przed spadkodawcą, to spadek przypada jego dzieciom, tzn. wnukom spadkodawcy, w równych częściach. Jeśli testament nie został sporządzony, a dodatkowo nie ma zstępnych, to w takim przypadku małżonek dziedziczy spadek razem z innymi żyjącymi krewnymi spadkodawcy. Gdy krewnych nie ma, małżonek otrzymuje całość spadku.